Χρειάστηκαν περισσότερα από τριάντα χρόνια, όμως η στιγμή έφθασε. Ενα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο μπροστά από το αρχαίο θέατρο στη Λάρισα απαλλοτριώθηκε, για να αναδειχθεί το σημαντικότερο μνημείο της πόλης.

Η απόκτησή του έγινε δυνατή χάρη στο Πράσινο Ταμείο, το οποίο από το 2011 έχει διαθέσει 108 εκατομμύρια ευρώ για την απόκτηση ή τη δημιουργία δεκάδων νέων κοινόχρηστων χώρων σε όλη την Ελλάδα.

Αρχαίο θέατρο, περιπέτεια 36 ετών

Το 1986, δύο οικοδομικά τετράγωνα μπροστά από το αρχαίο θέατρο της Λάρισας –που ακόμη δεν είχε αποκαλυφθεί πλήρως– δεσμεύτηκαν για την ανάδειξή του, μέσω του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου. Χρειάστηκε να φθάσουμε στο 2022 για να απαλλοτριωθεί το ένα από αυτά, αφού πέρασε από πολλά κύματα. Μεγάλο μέρος της τρικυμίας οφείλεται στο γεγονός ότι πρόκειται για χώρο χτισμένο, με δεκάδες ιδιοκτήτες οι οποίοι αυξάνονταν με το πέρασμα των ετών, μέσω της κληρονομικής διαδοχής. Με την ιδιαιτερότητα αυτή ήρθε για πρώτη φορά αντιμέτωπο το Πράσινο Ταμείο, καθώς έως σήμερα απαλλοτρίωνε μόνο αδόμητους χώρους.

«Μας πήρε περίπου 40 χρόνια αλλά τα καταφέραμε», λέει ικανοποιημένος ο Ντίνος Διαμάντος, αντιδήμαρχος Βιώσιμης κινητικότητας και έξυπνης πόλης.

«Αρκεί να σας πω ότι από το 1986, οπότε ο χώρος χαρακτηρίστηκε κοινόχρηστος στο πολεοδομικό σχέδιο, έως το 2009 δεν είχε γίνει τίποτα. Το 2009 έγινε επανεπιβολή της απαλλοτρίωσης και οι ιδιοκτήτες απάντησαν με δικαστικές προσφυγές. Ως αποτέλεσμα, η υπόθεση περιπλέχθηκε».

Το οικοδομικό τετράγωνο που απαλλοτριώθηκε έχει 13 ιδιοκτησίες (από 50 τ.μ. έως 150 τ.μ.) και κάθε ιδιοκτησία έχει έως πέντε ιδιοκτήτες, με αποτέλεσμα οι τελικοί δικαιούχοι να είναι περισσότεροι από πενήντα.

Το 2015 δεσμεύτηκαν από το Πράσινο Ταμείο 6,7 εκατ. ευρώ για την απαλλοτρίωση (τελικώς το ποσό που θα χρειαστεί είναι 4,8 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο θα διατεθεί για άλλες απαλλοτριώσεις στον ίδιο δήμο), οι πράξεις αναλογισμού για τις 11 ιδιοκτησίες κυρώθηκαν το 2019 και για τις άλλες δύο ιδιοκτησίες το 2020. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η διαδικασία ελέγχου: πλέον οι ιδιοκτήτες μπορούν να εισπράξουν το ποσό που τους αναλογεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, όπου κατατέθηκε το 2015.

Από πλευράς Πράσινου Ταμείου την υπόθεση χειρίστηκε η Πόπη Φουσκοκολάκη. «Είναι η πρώτη φορά που απαλλοτριώνουμε έναν χώρο ήδη χτισμένο», εξηγεί. «Οι περιπτώσεις αυτές έχουν ειδικές δυσκολίες, για παράδειγμα είναι πολλοί οι συνιδιοκτήτες, κάποιοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα κτίρια.

Μέχρι πριν από ενάμισι έτος προσέφευγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας πιστεύοντας ότι μπορεί να πετύχουν τελικά την άρση απαλλοτρίωσης την τελευταία στιγμή. Θα ήταν πολύ δύσκολο να τα καταφέρουν βέβαια, από τη στιγμή που οι πόροι ήταν εξασφαλισμένοι και η ωφέλεια προφανής. Παρ’ όλα αυτά χρειάστηκε πολλή δουλειά από τον δήμο για να πειστούν και τελικά να προχωρήσουν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό –αντί να απευθυνθούν στο δικαστήριο για ορισμό τιμής μονάδας– ώστε να ολοκληρωθεί συντομότερα η διαδικασία».

Στις απαλλοτριώσεις κοινόχρηστων χώρων η νομοθεσία ορίζει ότι ένα κομμάτι του κόστους πρέπει να επιμερίζεται στους περιοίκους, με το σκεπτικό ότι θα ανέβει η αξία των περιουσιών τους. Πρόκειται για μια ρύθμιση η οποία ήδη από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης είχε καταστεί «βαρίδι», καθώς συχνά οι περίοικοι ενός υπό απαλλοτρίωση χώρου αδυνατούσαν να συνεισφέρουν. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει καταργηθεί.

«Στην περίπτωση της Λάρισας ήταν κρίσιμης σημασίας ότι οι ιδιοκτήτες δέχθηκαν να παραιτηθούν από τις αξιώσεις τους έναντι τρίτων. Εχασαν κάποια χρήματα, αλλά κέρδισαν την άμεση ολοκλήρωση της διαδικασίας, άρα την πληρωμή τους», εξηγεί η κ. Φουσκοκολάκη.

Ποια θα είναι η συνέχεια; «Κάποια από τα μαγαζιά εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται», λέει ο κ. Διαμάντος. «Δόθηκε διορία μέχρι το Πάσχα να εκκενωθούν, ώστε στις αρχές καλοκαιριού να ξεκινήσουμε την κατεδάφιση». Να σημειωθεί ότι ο Δήμος Λάρισας έχει πραγματοποιήσει διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για την αξιοποίηση του χώρου, που ολοκληρώθηκε το περασμένο καλοκαίρι.

Με πληροφορίες από Καθημερινή (Γιώργος Λιάλιος)