Κάθεται στον ίσκιο μιας μουριάς στην αυλή του πατρικού του κοιτάζοντας την πλάκα που τοποθέτησε στον τοίχο απέναντι, εκεί όπου κάποτε βρισκόταν το δωμάτιο του μικρότερου αδελφού του. «Στρατιώτης Ηλίας Δ. Δαλαμάγκας. Επεσεν ηρωικώς υπέρ Ελευθερίας Κύπρου την 21.7.1974. Ετών 22», διαβάζει στην επιγραφή. Αυτό το κομμάτι μάρμαρο, μια προτομή στην πλατεία του χωριού και παλιές φωτογραφίες είναι όσα απέμειναν για να του τον θυμίζουν.
Επί τέσσερις δεκαετίες ήλπιζε ότι θα κατάφερνε να επαναπατρίσει «έστω και ένα κοκαλάκι» του. Πέρυσι όμως φοβήθηκε ότι δεν θα εκπλήρωνε το χρέος του. «Αρρώστησα», λέει παίρνοντας βαθιά ανάσα. «Καρκίνος πνεύμονα, μη εγχειρίσιμος, μεγάλος. Λέω δεν θα προλάβω».
Ο Ηλίας Δαλαμάγκας σε άσκηση
Τα δύο αδέλφια γεννήθηκαν με διαφορά έξι ετών στο πατρικό σπίτι στο Μεσοχώρι Ελασσόνας. «Τον Ηλία τον προστάτευα, κανείς δεν τολμούσε να τον πειράξει», λέει ο Μανώλης Δαλαμάγκας.
Η τελευταία ανάμνηση που είχε από τον αδελφό του, στρατιώτη τότε της Α΄ Μοίρας Καταδρομών, ήταν τον Ιούνιο του ’74, σε άδεια που είχε πάρει από το στρατόπεδο. Τον θυμάται με ρόζους στα χέρια και στην κοιλιά, σημάδια σκληρής εκπαίδευσης. Γιόρτασαν εκείνη την ημέρα και δεν μίλησαν ξανά.
Μετά τον αποχαιρετισμό, ο πατέρας του βλέπει ένα παράξενο όνειρο που έμελλε να είναι προφητικό. «Είδε τα παιδιά του μέσα σε πηγάδι και τρόμαξε. Τα τρία βγήκαν, ο Ηλίας δεν βγήκε», λέει.
Η αποστολή
Λίγες εβδομάδες μετά, η Ελλάδα αντιδρά στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την επιχείρηση «ΝΙΚΗ». Ο Ηλίας Δαλαμάγκας επιβιβάζεται μαζί με 27 καταδρομείς και 4 αεροπόρους στο αεροσκάφος Νοράτλας «Νίκη 4».
Άλλα 14 αεροπλάνα προλαβαίνουν να απογειωθούν τη νύχτα της 21ης Ιουλίου 1974 από τη βάση της Σούδας. Πετούν με σβηστά φώτα πλεύσης, χωρίς ραντάρ, με μόνο βοήθημα τη γυρομαγνητική πυξίδα. Ενα αεροσκάφος χάνει τον προσανατολισμό του και προσγειώνεται στη Ρόδο, άλλο προσεγγίζει τη Λευκωσία αλλά δεν προσγειώνεται και επιστρέφει στην Κρήτη. Οι καταδρομείς που συμμετέχουν στην αποστολή είναι εκπαιδευμένοι για τα νησιά του Αιγαίου, όχι για την Κύπρο. «Μας έδειξαν έναν χάρτη μέσα στο αεροπλάνο, εκεί μάθαμε επίσημα πού πάμε», θυμάται ο Παναγιώτης Αφάλης, πρόεδρος σήμερα του συλλόγου «Κομάντος ’74».
Τα ξημερώματα, πλησιάζοντας στη Λευκωσία, τα αεροσκάφη εκλαμβάνονται ως τουρκικά και βάλλονται από φίλια πυρά. Το «Νίκη 4» καταρρίπτεται στον λόφο της Μακεδονίτισσας με απολογισμό 31 νεκρούς και μοναδικό επιζώντα τον Θανάση Ζαφειρίου, ο οποίος πέθανε τον περασμένο μήνα σε ηλικία 63 ετών. Από τα πυρά σκοτώνονται και δύο άνδρες του «Νίκη 6» το οποίο καταφέρνει όμως να προσγειωθεί.
Η Α' Μοίρα καταδρομών
Τον Νοέμβριο του ’74 ο Λαρισαίος δικηγόρος της οικογένειας Δαλαμάγκα Ιωάννης Αλαξανδρής, λαμβάνει επιστολή της Διοίκησης Καταδρομών.
«Αι συνθήκαι του θανάτου τόσον αυτού όσον και των λοιπών εν Κύπρω πεσόντων και τραυματισθέντων αποτελούν αντικείμενον ανακριτικής ερεύνης», γράφουν και ενημερώνουν ότι «η σορός του φονευθέντος» λόγω αδυναμίας μεταφοράς τάφηκε «εις τον υπ’ αριθ. 34 τάφον του Στρατιωτικού Κοιμητηρίου Πάνω Λακατάμιας Κύπρου».
Ως γνωστόν τα λείψανα του Ηλία Δαλαμάγκα μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα και ετάφησαν με τις αρμόζουσες τιμές ήρωα, την περασμένη Τετάρτη στο Μεσοχώρι Ελασσόνας.
Καθημερινή (Ηλίας Παπαδόπουλος)
