Οι σημαντικότερες μεταπολεμικές κατακτήσεις των δυνάμεων του Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Σοσιαλισμού ήταν η επίτευξη της συνύπαρξης της Δημοκρατίας με τον καπιταλισμό και η διασφάλιση της κοινωνικής σταθερότητας μέσω πολιτικών καταπολέμησης των κοινωνικών ανισοτήτων.
Όλα αυτά έγιναν πραγματικότητα όταν οι δυνάμεις της Σοσιαλδημοκρατίας, με βάση την προπολεμική εμπειρία, κατανόησαν ότι, χωρίς έλεγχο των αγορών, παρέμβαση του κράτους για ενίσχυση της ζήτησης σε συνθήκες ύφεσης και για παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, ο καπιταλισμός με τις περιοδικές κρίσεις του θέτει σε κίνδυνο τη Δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή.
Η παγκοσμιοποίηση σε συνδυασμό με την ΟΝΕ, η οποία μέχρι την κρίση λειτουργούσε με ένα ατελές θεσμικό πλαίσιο, βρήκαν απροετοίμαστη την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία.
Η τελευταία από τη δεκαετία του 1990 είχε κάνει σημαντικές υποχωρήσεις έναντι της πάγιας θέσης της για τον ρόλο των αγορών. Επιπρόσθετα, η δημιουργία της ΟΝΕ περιόρισε την αποτελεσματικότητα των κρατικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση βραχυχρόνιων υφέσεων, ειδικά στα κράτη με μεγάλο χρέος.
Η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 ανέτρεψε την κυρίαρχη πεποίθηση ότι ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους είναι επιζήμιος για την οικονομία και πρέπει να περιοριστεί. Όπως και ότι ο καπιταλισμός μπορεί να συνεχίσει να παράγει πλούτο χωρίς σκαμπανεβάσματα που απειλούν την κοινωνική συνοχή. Ανέτρεψε και τη δοξασία ότι η Δημοκρατία κυριάρχησε σε όλο τον κόσμο και κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει.
Οι πολίτες σήμερα αισθάνονται ότι πολλές επιλογές των εθνικών κυβερνήσεων υπαγορεύονται από τις αγορές και υποβάλλουν σε τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος τις χώρες. Ότι ο ρόλος των εθνικών κυβερνήσεων στην ευρωζώνη είναι περιορισμένος, καθώς τα εργαλεία πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι περιορισμένα. Ότι η Ευρώπη άργησε πολύ να πάρει αποφάσεις για να προστατέψει το ευρωπαϊκό όραμα ή λειτούργησε τιμωρητικά σε χώρες όπως η Ελλάδα.
Έτσι, τροφοδοτούνται ακραίες, αντιευρωπαϊκές και αντισυστημικές απόψεις, αφού δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις δεν έχουν τα χρονικά περιθώρια ή τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν με κοινωνικά δίκαιο τρόπο προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες.
Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της κρίσης αυτής και χτυπήθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Πλήρωσε τίμημα ίσο με αυτό που πλήρωσαν οι ΗΠΑ στην κρίση του 1929.
Η αντιμετώπιση της κρίσης από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε ιδιαίτερες δυσκολίες. Ο ρόλος των ανώτατων εισοδηματικά στρωμάτων που συγκροτούν-μέσω του έλεγχου σε ΜΜΕ και τράπεζες – ισχυρές ομάδες πίεσης επηρέασε τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης αλλά και την κατανομή των βαρών. Στέρησε από το πολιτικό δυναμικό νομιμοποίηση στις επιλογές τους, στον βαθμό που η τελική κατανομή των βαρών είναι ασύμμετρη και οι συνέπειες της κρίσης για τα κατώτερα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα είναι μακροπρόθεσμες.
Η χώρα πηγαίνει ξανά σε πρόωρες εκλογές. Η κυβερνητική συμμαχία που θα προκύψει από την επόμενη Βουλή θα έχει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της μελλοντικής πορείας της χώρας. Οι προτεραιότητες της επόμενης κυβέρνησης θα πρέπει να είναι η ασφαλής και βιώσιμη έξοδος στις αγορές, η ανασυγκρότηση του παραγωγικού προτύπου και η διασφάλιση ότι η ανάπτυξη θα διαχέει τα οφέλη σε όλα τα εισοδηματικά στρώματα, με προτεραιότητα σε όσους θίχτηκαν από την κρίση. Τομείς στους οποίους η κυβέρνηση καθυστέρησε σημαντικά.
Αυτό που φάνηκε από τον Ιούνιο του 2012 και μετά είναι ότι στη Βουλή χρειάζονται δυνάμεις που θα ασκούν αυστηρό έλεγχο σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Διαφορετικά, οι δυνάμεις που επιθυμούν την επιστροφή στην «κανονικότητα» που μας οδήγησε στην κρίση του 2009, είναι έτοιμες να θέσουν σε κίνδυνο την ασφαλή και οριστική έξοδο της χώρας από την κρίση.
Επτά χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, η οποία άφησε βαθειά σημάδια στην ελληνική κοινωνία, ήρθε η ώρα οι δυνάμεις που κινούνται στον χώρο του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, του Προοδευτικού Κέντρου, της Μεταρρυθμιστικής Αριστεράς και της Πολιτικής Οικολογίας να αποτολμήσουν ένα νέο ξεκίνημα.
Να συγκροτήσουν μια ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία που θα εργαστεί για τη διαμόρφωση μιας πλειοψηφίας στην ελληνική κοινωνία. Για την ολοκλήρωση ενός προγράμματος προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που θα αλλάξει το παραγωγικό πρότυπο της χώρας.
Σε συνεργασία με αντίστοιχες δυνάμεις στην Ευρώπη, να εργαστούν για την αποκατάσταση του ρόλου της πολιτικής έναντι των αγορών. Με αναγνώριση της ανάγκης για δημοσιονομική σταθερότητα, ισχυρότερο ρυθμιστικό ρόλο για το κράτος, αλλά και ενίσχυση των πολιτικών στήριξης όσων θίγονται από τις κρίσεις του καπιταλισμού. Προκειμένου να εξανθρωπιστεί η παγκοσμιοποίηση και να θωρακιστεί η Δημοκρατία από τους κινδύνους που την απειλούν. Αυτό είναι το πρόταγμα για τις προοδευτικές δυνάμεις της χώρας σε αυτές τις εκλογές.
*Άρθρο Φίλιππου Σαχινίδη, Υποψηφίου Βουλευτή ΠΕ, Λάρισας, στην Εφημερίδα Των Συντακτών, το Σάββατο 3 Ιανουαρίου 2015.
