Ο συγγραφέας Δημήτρης Βλαχοπάνος παρουσίασε στις 31 Ιανουαρίου 2024 το βιβλίο του: «από ήλιο και στάχτη» σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φίλων Μουσείου Εθνικής Αντίστασης Λάρισας, την Αντιδημαρχία Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Λάρισας, στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Λάρισας.
Το βιβλίο διαπραγματεύεται με μυθιστορηματικό τρόπο την αναζήτηση της αλήθειας γύρω από τα αποτρόπαια εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας και τα ολοκαυτώματα που διαπράχθηκαν την περίοδο 1941-1944, εγκλήματα μέχρι σήμερα παραμένουν μελανή κουκίδα στον παγκόσμιο χάρτη. Και βέβαια δεν υπήρχε καταλληλότερος χώρος να μιλήσει κανείς για αυτά από το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης.
Ο συγγραφέας μέσα από τους πρωταγωνιστές του δίνει το στίγμα, την αγωνία και τον πόνο που του δημιούργησε η αναζήτηση γεγονότων και προσώπων που σημάδεψαν την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Κομμένο Άρτας, όπως και όλους τους υπόλοιπους μαρτυρικούς τόπους της Ελλάδας.
Το «προσκύνημα» που περιγράφεται στο βιβλίο σε τόπους μαρτυρικούς και η γραμμή που τους ενώνει, φέρνει τον αναγνώστη μπροστά στα γεγονότα που σημάδεψαν αυτούς τους τόπους, τα ζει μαζί με τους πρωταγωνιστές τους, ταυτίζεται με το δράμα που βιώνουν και θέλει με όλη τη δύναμη της ψυχής του να τα αποτρέψει, ώστε να μη συμβούν ξανά.
Ο κεντρικός «ήρωας» του βιβλίου, ο Καρλ, ζει στη Γερμανία της μεταπολεμικής εποχής, σε μια πραγματικότητα διαφορετική από την ελληνική, όμοια όμως με αυτή ως προς τα εθνικιστικά της χαρακτηριστικά. Η άγνοια για τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη διάρκεια της κατοχής και η συνειδητοποίηση της προσωπικής και συλλογικής πλάνης για πολλά από αυτά τον σπρώχνουν σε μια επίπονη αναζήτηση της αλήθειας, που τελικά τον οδηγούν στη γνώση και τη «λύτρωση».
Ο Γιάννης Ντάλλας, συγγραφέας και ερευνητής της τοπικής ιστορίας και Σύμβουλος στη μαρτυρική Κοινότητα Σαρανταπόρου, που μίλησε για το βιβλίο επεσήμανε: «Με δέος και σεβασμό βρίσκομαι σήμερα εδώ ανάμεσά σας, σε ένα χώρο που αποτέλεσε στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου, κολαστήριο ψυχών για ανθρώπους που πίστεψαν σε ιδανικά όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αντίσταση στον κατακτητή.
Σχεδόν 80 χρόνια μετά, βρίσκομαι σε ένα χώρο όπου κάποιοι συγχωριανοί μου και συγγενείς μου σε μια διπλανή αίθουσα, βρίσκονταν φυλακισμένοι επειδή θεωρούνταν εχθροί του καθεστώτος!... Κατάγομαι από το Σαραντάπορο της Ελασσόνας. Μια κουκίδα στο χάρτη βόρεια του νομού Λάρισας, μια ψηφίδα στο χάρτη του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Κοινοτήτων Ελλάδας... Κανένα σχολικό εκπαιδευτικό βιβλίο δεν μας μίλησε ποτέ για την Αντίσταση του Ελληνικού Λαού ενάντια στον φασισμό και τον ναζισμό!
Σε κανένα σχολικό ή εκπαιδευτικό βιβλίο δεν γράφτηκαν ποτέ τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν κατά των αθώων αμάχων πατεράδων και παππούδων μας, τα στρατεύματα κατοχής στη χώρα μας! Ολόκληρη η χώρα μας ένα ολοκαύτωμα, σχεδόν άγνωστο! Οι μικρές μας πατρίδες πυρπολημένες, γεμάτες με μαυροφόρες γυναίκες, με ορφανά παιδιά και μαζί φόβος και σιωπή να τα σκεπάζει όλα αυτά! Και μαζί ένα τεράστιο ερώτημα: γιατί τόση λήθη σε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα;»
Στη συνέχεια η Δεληζώνα Ζωή, Φιλόλογος, Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φ.Μ.Ε.Α.Λ. και η Καρρά Αποστολία, Φιλόλογος και Γραμματέας του Συλλόγου Φ.Μ.Ε.Α.Λ. συζήτησαν με το συγγραφέα, αναδεικνύοντας τα καίρια ζητήματα του ιστορικού μυθιστορήματος και προβληματίζοντας τους ακροατές:
«Πώς δρούσαν οι Γερμανοί στρατιώτες της Βέρμαχτ, όταν έπαιρναν εντολή να δολοφονούν άμαχα γυναικόπαιδα, να λεηλατούν καίγοντας και ρημάζοντας σπίτια και\ περιουσίες ανυπεράσπιστων χωρικών; Ήταν όλοι οι στρατιώτες της Βέρμαχτ πειθήνια όργανα της εγκληματικής διοίκησης και ιεραρχίας; Μπορούμε να δεχτούμε πως υπήρχαν και διαφορετικοί στρατιώτες, όπως ο κεντρικός ήρωας, ο Καρλ; Υπάρχει το αίσθημα της ατομικής ευθύνης, μέσα στα φλεγόμενα τοπία των μαζικών θανάτων; Ποια η στάση της γερμανικής κοινωνίας την περίοδο που εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα;
Ποια η οφειλή του συγγραφέα προς την Εθνική Αντίσταση με δεδομένο ότι η δράση των αντιστασιακών οργανώσεων διαπερνά ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου; Ανήκει το βιβλίο στην δυναμική διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών; Τι μπορεί να σημαίνει ένα παιδί φτιαγμένο από στάχτη και ήλιο; Ποια ανάγκη οδήγησε στη γραφή ενός τέταρτου βιβλίου για το ολοκαύτωμα του Κομμένου Άρτας που μοιάζει γραμμένο από την ανάποδη και που συνάμα ρίχνει μια γέφυρα συμφιλίωσης μεταξύ της Ελλάδας που ρημάζεται και της Γερμανίας που τη ρημάζει;….»
Οι ερωτήσεις συνοδεύτηκαν με επιλεγμένα αποσπάσματα, που διάβασε η Δάρτζαλη Όλγα, καθηγήτρια Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο 5ο Γυμνάσιο Λάρισας, ώστε ο ακροατής να μυηθεί στην μυθοπλασία και τα ιστορικά γεγονότα του βιβλίου.
Ο συγγραφέας με τον χειμαρρώδη λόγο του μάγεψε το κοινό, ρίχνοντας φως σε πτυχές της ιστορίας που φυλάσσονται καλά κρυμμένες ακόμη και σήμερα.
Η παρουσίαση του βιβλίου «από ήλιο και στάχτη» σηματοδοτεί την εξωστρέφεια του Συλλόγου, ανοίγοντας δρόμους συνεργασίας με Συλλόγους Μαρτυρικών Χωριών, συμβάλλοντας στην διάδοση της ιστορικής γνώσης και της διατήρησης της ιστορικής μνήμης.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκε η Δημοτική Σύμβουλος με τη Συμπαράταξη Λαρισαίων, Άννυ Ψάρρα, ο Πρόεδρος του ΠΟΚΕΛ Αργύρης Γιουρούκης και ο Ηλίας Πνευματικός, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου των Απανταχού Σκαμνιωτών.
