Γιατί εργαζόμαστε λιγότερο σκληρά τις Παρασκευές; Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας και τα οφέλη της

Κάποτε χαρακτηρίζονταν ως το αποκορύφωμα της εργάσιμης εβδομάδας, αλλά τώρα οι Παρασκευές αντιπροσωπεύουν την υιοθεσία ενός διαφορετικού, εργασιακού ρυθμού. Πιο αργού, σε ένα πιο ήσυχο γραφείο και με μια συλλογική υπόσχεση για μείωση της των ημερήσιων εργασιών, καθώς πλησιάζει το Σαββατοκύριακο. Απλούστερα, πλέον οι Παρασκευές στη δουλειά χαρακτηρίζονται από ήπιες καταστάσεις και λιγότερη δουλειά, προετοιμάζοντάς μας για το διήμερο ρεπό που ακολουθεί και εγκαινιάζοντας, έστω και άτυπα, την τετραήμερη εργασία. Μάλιστα, έρευνες και ανεπίσημα στοιχεία δείχνουν ότι, κατά μέσο όρο, δουλεύουμε λιγότερο τις Παρασκευές απ' ό,τι παλιότερα. Βέβαια αυτό, αντί να υποδηλώνει μείωση της παραγωγικότητας, φαίνεται απλά να περιγράφει μια ευρύτερη τάση προς μια σχεδόν τετραήμερη εβδομάδα, που ωφελεί τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες με εκπληκτικούς τρόπους.

Πώς άλλαξαν οι Παρασκευές μας στη δουλειά;

Παραδοσιακά, οι Παρασκευές ήταν συνώνυμες με την ολοκλήρωση εκκρεμοτήτων, τον προγραμματισμό συναντήσεων και την προώθηση εργασιών για την τήρηση των προθεσμιών, εν όψη του διήμερου κενού μας. Ωστόσο, με την αλλαγή της στάσης απέναντι στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την πρόοδο της τεχνολογίας που επιτρέπει την εξ αποστάσεως εργασία και τα ευέλικτα ωράρια, - ειδικά μετά την τηλεργασία λόγω περιορισμών covid-19 - οι Παρασκευές έχουν αποκτήσει διαφορετικό χαρακτήρα. Πολλοί εργαζόμενοι αξιοποιούν πλέον την ημέρα αυτή για να επικεντρωθούν σε προσωπικές εργασίες, να επιδιώξουν την επαγγελματική τους ανάπτυξη ή απλώς να επαναφορτιστούν για την εβδομάδα που ακολουθεί.

Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει σε αυτή την αλλαγή είναι η άνοδος της εξ αποστάσεως εργασίας, ως λύση στους περιορισμούς που επέφερε η πανδημία του κωρονοϊού. Η ευελιξία που παρέχουν οι ρυθμίσεις εξ αποστάσεως επιτρέπει στους εργαζόμενους να διαμορφώνουν τις εργάσιμες ημέρες τους με τρόπο που να ταιριάζει στις ατομικές τους ανάγκες και προτιμήσεις. Ως αποτέλεσμα, οι Παρασκευές γίνονται συχνά πιο ευέλικτες, με τους εργαζόμενους να επιλέγουν να εργάζονται από το σπίτι, ή να επωφελούνται από τις συμπυκνωμένες εβδομάδες εργασίας. Η τάση αυτή αν και υπήρχε και πριν, κυρίως βέβαια σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού, φαίνεται να επιταχύνθηκε από την παγκόσμια πανδημία, η οποία ανάγκασε τις εταιρείες παγκοσμίως να υιοθετήσουν πολιτικές εξ αποστάσεως εργασίας και να επανεξετάσουν τις παραδοσιακές έννοιες της παραγωγικότητας - αλλαγή βέβαια που ακόμα πασχίζουν να αποδεχτούν.

Επιπλέον, πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η παραγωγικότητα τείνει να μειώνεται προς το τέλος της εβδομάδας εργασίας, με μελέτες όπως η έκθεση του 2018 από το Workforce Institute της Kronos να δείχνει ότι η Τρίτη είναι η πιο παραγωγική ημέρα, ενώ την Πέμπτη και την Παρασκευή παρατηρείται πτώση στην αποδοτικότητα των εργαζομένων. Αναγνωρίζοντας αυτό, ορισμένοι προνοητικοί εργοδότες έχουν αγκαλιάσει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, ως ένα μέσο βελτιστοποίησης της παραγωγικότητας και της ευημερίας των εργαζομένων τους.

Τα οφέλη της τετραήμερης εργασιακής εβδομάδας
Τα οφέλη της τετραήμερης εργασιακής εβδομάδας επεκτείνονται όμως πέρα από την ατομική παραγωγικότητα. Στην τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ισπανίας, τη Βαλένθια, ένα πιλοτικό πρόγραμμα δοκίμασε την τετραήμερη εβδομάδα προγραμματίζοντας τις τοπικές αργίες σε τέσσερις διαδοχικές Δευτέρες κατά τη διάρκεια του Απριλίου και του Μαΐου 2023. Η νέα προσωρινή εβδομάδα εργασίας επηρέασε περίπου 360.000 εργαζόμενους, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον πρόσθετο ελεύθερο χρόνο για να κάνουν αθλητικές δραστηριότητες, να χαλαρώσουν και να ετοιμάσουν γεύματα, σύμφωνα με μια ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων σε θέματα υγείας και επιστήμης που ανέλαβε να αξιολογήσει τον αντίκτυπο του προγράμματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο πρόγραμμα είχαν υψηλότερη αυτοαντίληψη για την κατάσταση της υγείας τους, μειωμένα επίπεδα άγχους, ήταν λιγότερο κουρασμένοι και αισθάνονταν πιο ευτυχισμένοι και προσωπικά πιο ικανοποιημένοι.

Αυτό όμως δεν αποτελεί μοναδικό φαινόμενο, καθώς παγκοσμίως οι εταιρείες που προσφέρουν ευέλικτα εργασιακά προγράμματα συχνά αναφέρουν υψηλότερη ικανοποίηση των εργαζομένων, αυξημένα ποσοστά ολοκλήρωσης του κύκλου εργασιών - πόσο γρήγορα μια εταιρεία πούλησε τα αποθέματά της, εισέπραξε πληρωμές σε σύγκριση με τις πωλήσεις ή αντικατέστησε περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου - και αυξημένο ηθικό των εργαζομένων. Δίνοντας προτεραιότητα στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και επιτρέποντας στους εργαζόμενους να διαχειρίζονται το χρόνο τους πιο αυτόνομα, οι εργοδότες μπορούν έτσι να καλλιεργήσουν μια κουλτούρα εμπιστοσύνης, οδηγώντας σε καλύτερα αποτελέσματα τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για τον οργανισμό στο σύνολό του.

Ταυτόχρονα, η τετραήμερη εργασιακή εβδομάδα ευθυγραμμίζεται και με τις ευρύτερες κοινωνικές μετατοπίσεις που επανεκτιμούν τη σχέση μας με την εργασία. Καθώς η αυτοματοποίηση - λόγω τεχνητής νοημοσύνης - συνεχίζει να διαταράσσει τους κλάδους και να επαναπροσδιορίζει τους εργασιακούς ρόλους, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη για μια πιο βιώσιμη προσέγγιση της εργασίας. Αντί λοιπόν να μετράνε την παραγωγικότητα αποκλειστικά με βάση τις ώρες εργασίας, οι εταιρείες εστιάζουν όλο και περισσότερο στα αποτελέσματα και την επίτευξη στόχων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Microsoft Ιαπωνίας, η οποία εισήγαγε την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας το 2019 και ανέφερε αύξηση της παραγωγικότητας κατά 40%. Αυτή η αλλαγή νοοτροπίας είναι τελικά και εκείνη που φαίνεται να κάνει τη διαφορά, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να έχουν μεγαλύτερη αίσθηση ικανοποίησης και ισορροπίας στην επαγγελματική τους ζωή.
Φυσικά, η μετάβαση σε μια τετραήμερη εβδομάδα δεν υφίσταται χωρίς τις προκλήσεις της. Ορισμένοι κλάδοι μπορεί για παράδειγμα, να απαιτούν λειτουργία όλο το εικοσιτετράωρο ή να έχουν ρυθμιστικούς περιορισμούς που δυσκολεύουν αυτή την ευελιξία. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη διατήρηση της συνεργασίας και της επικοινωνίας σε ένα διασκορπισμένο εργατικό δυναμικό. Ωστόσο, με προσεκτικό σχεδιασμό, ανοιχτή επικοινωνία και τα κατάλληλα εργαλεία και τεχνολογίες, οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.

Ζωντανά παραδείγματα

Πέρα από την Ισπανία και ορισμένους διάσπαρτους ανά τον κόσμο οργανισμούς, η τετραήμερη εργασιακή εβδομάδα φαίνεται να εισέρχεται όλο και πιο έντονα στην εταιρική κουλτούρα. Η Γερμανία πιο συγκεκριμένα έγινε το τελευταίο πεδίο δοκιμών για την τετραήμερη εβδομάδα με ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν 45 εταιρείες και το οποίο ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2024. Η Γερμανία όμως δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση:

• Το Βέλγιο έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που νομοθέτησε την τετραήμερη εβδομάδα. Τον Φεβρουάριο του 2022, οι Βέλγοι εργαζόμενοι κέρδισαν το δικαίωμα να εκτελούν μια πλήρη εβδομάδα εργασίας σε τέσσερις ημέρες αντί για τις συνήθεις πέντε, χωρίς απώλεια μισθού. Ο νέος νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου του περασμένου έτους, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να αποφασίζουν αν θα εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες την εβδομάδα.

• Η Πορτογαλία έκανε το βήμα και προστέθηκε με τη σειρά της στον αυξανόμενο κατάλογο των χωρών που δοκιμάζουν την ιδέα της τετραήμερης εβδομάδας. Στο πλαίσιο ενός εν εξελίξει πιλοτικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και ανακοινώθηκε στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, 39 ιδιωτικές εταιρείες έχουν υπογράψει να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική ομάδα υπεράσπισης 4 Day Week Global. Επιπλέον, η Πορτογαλία καθιστά παράνομο το αφεντικό σας να σας στέλνει μηνύματα μετά τη δουλειά με νόμο που αλλάζει τα δεδομένα στην εξ αποστάσεως εργασία

• Η Σκωτία και η Ουαλία συμμετέχουν στο αυξανόμενο παγκόσμιο κίνημα. Στη Σκωτία, μια κυβερνητική δοκιμή για δημόσιους υπαλλήλους ξεκίνησε στα τέλη Ιανουαρίου 2024, ενώ η κυβέρνηση της Ουαλίας ανακοίνωσε την άνοιξη του περασμένου έτους ότι εξετάζει και αυτή τη δική της δοκιμή.

• Οι εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο που πραγματοποίησαν μια εξάμηνη δοκιμή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σχεδιάζουν τώρα να μονιμοποιήσουν τη συντομότερη εβδομάδα εργασίας, αφού χαρακτήρισαν το πείραμα "εξαιρετικά επιτυχημένο".

Πιο συγκεκριμένα, δεκάδες εταιρείες συμμετείχαν στο εξάμηνο πιλοτικό πρόγραμμα - το μεγαλύτερο του είδους του - το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2022 για να μελετήσει τον αντίκτυπο των συντομότερων ωρών εργασίας στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και την ευημερία των εργαζομένων τους, καθώς και τον αντίκτυπο στο περιβάλλον και την ισότητα των φύλων. "Παρόμοια προγράμματα πρόκειται να ξεκινήσουν στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, ενώ προγραμματίζονται και άλλα για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία", δήλωσε ο Joe Ryle, διευθυντής της εκστρατείας 4 Day Week UK Campaign. Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας φαίνεται λοιπόν κάπως έτσι, να κερδίζει αργά αλλά σταθερά έδαφος σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο το αν οι κυβερνήσεις θα υιοθετήσουν οριστικά την ιδέα αυτή μένει απλά να φανεί στο μέλλον.