Τα προβλήματα που απασχολούν την συνοικία της Νέας Σμύρνης και οι παρεμβάσεις που απαιτούνται προκειμένου να αλλάξει η εικόνα της, αποτελούν το κυρίαρχο θέμα της αποψινής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Λάρισας.

Η εισήγηση της Δημοτικής Αρχής για το ζήτημα της Ν. Σμύρνης αναφέρει τα εξής: 

2014-2019

Στη Νέα Σμύρνη, ζει σημαντικός αριθμός ΡΟΜΑ κατοίκων, που μοιάζει να αγγίζει τους 5000 κατοίκους. Οι αναφορές για τους όρους διαβίωσης σε έναν χώρο που παρατηρούνται έντονα φαινόμενα υπερπληθυσμού κάνουν λόγο για σημαντικές ελλείψεις σε υποδομές, μαθητική διαρροή, ανεργία, δυσκολίες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, υψηλά επίπεδα αναλφαβητισμού, προβλήματα νεανικής παραβατικότητας. Οι όποιες προσπάθειες του παρελθόντος για αλλαγή της εικόνας στην περιοχή ήταν αποσπασματικές και χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Από την άλλη πλευρά σημαντική ήταν η εμπειρία από παρεμβάσεις κυρίως της εκπαιδευτικής κοινότητας που έμοιαζε να διαμορφώνουν τις συνθήκες για μια διαφοροποιημένη, ολιστική παρέμβαση στο χώρο. 

Έργα – Παρεμβάσεις στη συνοικία της Ν.Σμύρνης 

Κατά την περίοδο 2014 - 2019 υλοποιήθηκαν στην περιοχή τα παρακάτω έργα και παρεμβάσεις :

- Υλοποίηση πράξης αναλογισμού με την ολοκλήρωση της αποζημίωσης ιδιοκτησιών για την δημιουργία κυκλικού κόμβου στη συμβολή της οδού Σωκράτους, της οδού Σάκη Καράγιωργα και της λεωφόρου Καραμανλή.

-  Ασφαλτόστρωση της οδού Σωκράτους.

-  Διαμόρφωση του ιατροκοινωνικού κέντρου Ν. Σμύρνης.

-  Ανακατασκευή του πεζοδρόμου Μίνωος.

-  Ανακατασκευή του πεζοδρόμου Σισύφου.

-  Ασφαλτόστρωση της οδού Αρβανιτοπούλου και κατασκευή πεζοδρομίων.

-  Τσιμεντόστρωση των πεζοδρόμων Σκοπιάς και Αράξου.

-  Ανακατασκευή πεζοδρομίων στις οδούς Οδυσσέως και Ομήρου.

-  Κατασκευή παιδικής χαράς στον Κ.Χ. 1067Α.

-  Κατασκευή παιδικής χαράς στον Κ.Χ. 1062Α.

-  Συντήρηση παιδικής χαράς στον Κ.Χ. 1092.

-  Υλοποίηση πράξης διάνοιξης της οδού Επιδάμνου.

-  Επέκταση δικτύου οδοφωτισμού.

-  Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων οδοφωτισμού στην οδό Σωκράτους.

-  Συντηρήσεις των διδακτηρίων του 11ου Δημοτικού Σχολείου, του 33ου Δημοτικού Σχολείου, του 11ου Γυμνασίου και του 11ου Λυκείου.

-  Συντηρήσεις κοινόχρηστων χώρων (πλατειών).

-  Τοποθέτηση, σε συνεργασία με την ΕΕΕΤ, μονάδας μέτρησης μη ιονίζουσας ακτινοβολίας στο διδακτήριο του 33ου Δημοτικού Σχολείου.

- Τροποποίηση Σχεδίου Πόλης για την απόκτηση κοινωφελούς χώρου για την ανέγερση ιατροφαρμακευτικού κέντρου στο Ο.Τ. 1037.

Εκπαιδευτική Κοινότητα ΡΟΜΑ 2014-2019

Λειτουργία για πρώτη φορά τμήματος Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας στη Νέα Σμύρνη

οργάνωση τμημάτων από το Δήμο για την απόκτηση απολυτηρίου δημοτικού  

σχολές γονέων

προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και δύο ΚΔΑΠ

πρόγραμμα πολιτιστικών και Αθλητικών διαδρομών για παιδιά ΡΟΜΑ

Παρέμβαση κοινωνικών επιστημόνων για μαθητική διαρροή

παρουσία γιατρού στο νέο Κέντρο Κοινότητας ΡΟΜΑ

νέο οδοντιατρείο του Δήμου στον ίδιο χώρο 

Πρόγραμμα ΚΕΜΕΑ ΚΑΙ ΕΕΤΑΑ

Στην περίοδο 2014-2019 έγινε προσπάθεια να υπάρξει ένα τοπικό σχέδιο δράσης, ένας σχεδιασμός ολοκληρωμένης παρέμβασης των κοινωνικών δομών του Δήμου σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα, το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της πόλης, την αστυνομία, τους συλλόγους της περιοχής, τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου, τη ΔΕΥΑΛ. Η παρέμβαση στο πλαίσιο και της φιλοσοφίας μιας “Πόλης που Μαθαίνει”, αναφέρεται σε όλα τα επίπεδα, σε προγράμματα αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού και της μαθητικής διαρροής, σε προγράμματα αγωγής υγείας, στη δημιουργία υποδομών στην περιοχή, όπως το νέο Κέντρο Κοινότητας ΡΟΜΑ, στην  αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων στην καθαριότητα και την αποχέτευση, στην ανακατασκευή δρόμων. 

Μετά από συντονισμένες κινήσεις του Δήμου και των φορέων δημιουργήθηκε για πρώτη φορά σε οικισμό ΡΟΜΑ τμήμα Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας με μεταβατικό χαρακτήρα και με έναν αριθμό 15 περίπου ενεργών μαθητών. Όταν για πάνω από 20 χρόνια οι  συνολικές εγγραφές στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας ήταν αριθμός μονοψήφιος. Οργανώθηκαν τμήματα με ευθύνη του Δήμου και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για την απόκτηση απολυτηρίου δημοτικού στο οποίο συμμετείχαν δεκάδες ενήλικες ΡΟΜΑ. Υποστηρικτικά στις δράσεις αυτές σημειώνονται η λειτουργία σχολής γονέων αποτέλεσμα συνεργασίας του Δήμου με το Κέντρο Πρόληψης, πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών για όσους γονείς παρακολουθούν μαθήματα, το επιτυχημένο πρόγραμμα πολιτιστικών και Αθλητικών διαδρομών για παιδιά ΡΟΜΑ σε συνεργασία με την ίδια την κοινότητα των Ρομά και αθλητικό σύλλογο της περιοχής, η παρουσία του Δήμου στο καινοτόμο πρόγραμμα “I do” σε συνεργασία με το ΚΕΜΕΑ και την ΕΕΤΑΑ για τη διαμόρφωση όρων συμμετοχής σε δημοκρατικούς θεσμούς των νέων ΡΟΜΑ . Παράλληλα, στο ένα από τα δύο σχολεία της περιοχής δημιουργήθηκαν δύο ΚΔΑΠ, το ένα για τυπικά παιδιά, όπου συνυπάρχουν παιδιά ΡΟΜΑ και μη ΡΟΜΑ, και το δεύτερο για παιδιά με αναπηρία. Να σημειωθεί τέλος, η ένταξη για πρώτη φορά ΡΟΜΑ συμπολιτών μας στο κοινωνικό παντοπωλείο, αλλά και στο Πρόγραμμα ΤΕΒΑ, η παρουσία μετά από χρόνια γιατρού στο Κέντρο Κοινότητας ΡΟΜΑ, καθώς και η λειτουργία ενός νέου οδοντιατρείου του Δήμου στον χώρο του Κέντρου Κοινότητας για την οργάνωση σε συνεργασία με το ΤΟΜΥ Αμπελοκήπων και την Περιφέρεια Θεσσαλίας προγραμμάτων υγείας και στοματικής υγιεινής. 

Είναι φανερό ότι οι όποιες παρεμβάσεις σε έναν τόσο επιβαρυμένο χώρο χρειάζονται πολύ χρόνο για να αποδώσουν. Πολλοί είναι και εκείνοι που μιλούν για αμφίβολα αποτελέσματα. Ωστόσο, σημειώνεται και εδώ η αποτυχία των πρακτικών του παρελθόντος και η ανάγκη για νέες, ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, μακριά από στερεοτυπικές συμπεριφορές και παραδοχές.

Σχεδιασμός – επόμενα βήματα 2020-2024

1. Προγραμματισμός έργων στη Νέα Σμύρνη

Για την συνοικία προγραμματίζονται σειρά νέων έργων και παρεμβάσεων, όπως :

 -  Διαμορφώσεις στην τάφρο Ι1 (έργο σε εξέλιξη).

-  Ανέγερση αίθουσας πολλαπλών χρήσεων - γυμναστηρίου στο 11ο Δημοτικό Σχολείο (ολοκληρώνεται η μελέτη).

 -  Αντικατάσταση παλαιών αγωγών δικτύου ύδρευσης σε όλη τη συνοικία, μήκους 15   χλμ. περίπου.

 - Ασφαλτοστρώσεις και τσιμεντοστρώσεις για τις αποκαταστάσεις των τομών (80.000 τ.μ. περίπου).

  -  Ανακατασκευές δικτύου πεζοδρόμων στην περιοχή των Νταμαρίων.

  -   Διαμορφώσεις μικρών κοινόχρηστων χώρων.

  -   Απόκτηση του Κ.Χ. 1061Α (στάδιο διορθώσεων κτηματολογίου).

 -  Μετατροπή και διαμόρφωση του ανατολικού αναχώματος του Πηνειού σε χώρο περιπάτου και ποδηλατόδρομου (στάδιο μελέτης).

 -   Μελέτη Α' πεζογέφυρας στην τάφρο Ι1.

 -   Γήπεδο 5×5 (Αρχιμήδους- ανακατασκευή)

Θα πρέπει να σημειώσουμε πως σημαντικό πρόβλημα για την συνοικία αποτελεί το γεγονός μη ύπαρξης δημοτικών εκτάσεων για τη δημιουργία υποδομών.

2. Ν. Σμύρνη και ΡΟΜΑ

Άξονας Παρέμβασης 1: Εργασία και Ρομά 

Η πρόσβαση στην απασχόληση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ένα τοπικό σχέδιο ένταξης. Η επιτυχής πρόσβαση στην αγορά εργασίας βοηθάει τους Ρομά να αποκτήσουν οικονομική αυτονομία και επομένως να εξασφαλίσουν επαρκή και αξιοπρεπή στέγαση, να οικοδομήσουν κοινωνικούς δεσμούς με την τοπική κοινωνία και τέλος να προφυλάξουν  την ψυχική υγεία τους διατηρώντας την αίσθηση του σκοπού. . Η επιτυχής ένταξη Ρομά στην αγορά εργασίας βοηθά επίσης τις πόλεις στην εξοικονόμηση κοινωνικών πόρων. Εάν οι δεξιότητές τους συνδεθούν με τις ανάγκες της οικονομίας της πόλης, η επιτυχής ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας  συμβάλλει στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.  Τα πιθανά εμπόδια που είναι δυνατό να αντιμετωπίσει η ένταξη στην αγορά εργασίας είναι η έλλειψη δεξιοτήτων που απαιτεί η τοπική αγορά εργασίας, οι ελλιπείς γνώσεις για τους τρόπους εξεύρεσης εργασίας και η απόσταση από τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας. 

Το δικαίωμα στην εργασία, η απόκτηση τίτλων σπουδών και η αναγνώριση  των επαγγελματικών δεξιοτήτων  είναι αρμοδιότητες που ανήκουν στους κρατικούς φορείς, αλλά ένας δήμος είναι δυνατό να διαδραματίσει σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στους ρομά και την τοπική οικονομία. Εκτός από τις πιθανές παροχές στους τομείς της  καταγραφής δεξιοτήτων, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και επαγγελματικής κατάρτισης, ο δήμος είναι σε θέση, υπό την αιγίδα του, να κινητοποιήσει ακόμη περισσότερο σε συλλογική δράση διάφορους φορείς που δραστηριοποιούνται στην εργασιακή ένταξη: επιχειρήσεις, ΟΑΕΔ, επιμελητήρια, ενώσεις και φορείς υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η εξειδίκευση των δράσεων αυτών πρέπει να διαμορφωθεί με βάση τη χαρτογράφηση της τοπικής αγοράς εργασίας. 

Στόχος 1: Παροχή συμβουλευτικής εργασίας και  ενημέρωση για την ισχύουσα εργατική νομοθεσία στην Ελλάδα.

Στόχος 2: Αντιστοίχιση μεταξύ των τοπικών αναγκών της αγοράς εργασίας και των δεξιοτήτων των Ρομά 

Στόχος 3: Ανάπτυξη δικτύωσης με τον ιδιωτικό τομέα για τη βελτίωση της απορρόφησής τους στην αγορά εργασίας, που θα συνοδεύεται από καταγραφή των αναγκών της αγοράς εργασίας .

Στόχος 4: Προώθηση εκκολαπτηρίου νεοφυούς επιχειρηματικότητας για νέους Ρομά

Άξονας Παρέμβασης 2: Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 

Με βάση τη διεθνή εμπειρία, η εκπαίδευση αποτελεί ένα κεντρικό πυλώνα των τοπικών πολιτικών ένταξης τα τελευταία χρόνια – και ταυτόχρονα μια μεγάλη  πρόκληση. Η αρχή της «εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς» σε μια “Λάρισα – Πόλη που Μαθαίνει”, αξιοποιώντας καλές πρακτικές που προτείνονται στο πλαίσιο του δικτύου των Learning Cities της UNESCO είναι κυρίαρχο κομμάτι ενός τοπικού  στρατηγικού σχεδίου ένταξης. Χρειάζεται με συνέπεια να συνεχιστούν δράσεις της προηγούμενης περιόδου και να εμπλουτιστούν:

Στόχος 1:  Υλοποίηση προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας για μαθητές ρομά προκειμένου να αποκλειστεί η σχολική διαρροή. Συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας για τη διαμόρφωση κατάλληλου σχολικού κλίματος στα σχολεία της περιοχής και μέτρα για τη διαμόρφωση των κατάλληλων αναλογιών στις εκπαιδευτικές αίθουσες με πιθανή διασπορά των μαθητών Ρομά, όπου αυτό παιδαγωγικά δικαιολογείται. 

Στόχος 2: Συμπερίληψη παιδιών ρομά σε υφιστάμενες παιδαγωγικές δομές του δήμου (ΚΔΑΠ) και δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς. 

Στόχος 3:  Συνέχιση προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων ρομά για την απόκτηση τίτλων σπουδών σε συνεργασία με αντίστοιχες δομές του Υπουργείου Παιδείας (Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας) και του  Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 

Στόχος 4: Ενίσχυση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης σε ειδικότητες που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς. 

Στόχος 5:  Καταγραφή των επαγγελματικών δεξιοτήτων και εργασιακής εμπειρίας των ρομά.

Άξονας Παρέμβασης 3: Στέγη – αποσυμφόρηση της περιοχής

Η στέγαση έχει ζωτική σημασία για τα άτομα, τις οικογένειες και τις κοινότητες των ευάλωτων ομάδων και αποτελεί προϋπόθεση  της ένταξης. Η στέγη δεν είναι απλά μια σημαντική παράμετρος στη διαδικασία της ένταξης, αλλά είναι εκείνη η παράμετρος που επηρεάζει όλες τις υπόλοιπες.  Ο υπερπληθυσμός και η γκετοποίηση της περιοχής αποτελούν στοιχεία μιας πραγματικότητας στην περιοχή που πρέπει να αλλάξει. 

Η υλοποίηση από το Δήμο Λαρισαίων του προγράμματος ESTIA (90 διαμερίσματα) αλλά και οι εμπειρίες από το αντίστοιχο πρόγραμμα για  στέγασης και ένταξης στην αγορά εργασίας για άστεγους συμπολίτες μας αναδεικνύουν προοπτικές για την υλοποίηση ενός αντίστοιχου προγράμματος για νέους ρομά. 

Στόχος 1: Οι δράσεις στον τομέα της στέγασης θα πρέπει να επιχειρήσουν να διευρύνουν τις επιλογές των ρομά για ίσες ευκαιρίες στην κατοικία , όχι μόνον όσον αφορά την πρόσβαση αλλά και την ποιότητα, με διασπορά στην πόλη, μακριά από τους κινδύνους μιας νέας γκετοποίησης.

Στόχος 2: Εκπόνηση μελέτης σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων κοινωνικής ή / και προσιτής κατοικίας για τους ρομά. 

Στόχος 3: Κατανομή των ρομά σε περιοχές όπου παρέχουν ίσες ευκαιρίες απασχόλησης και εκπαίδευσης 

Στόχος 4: Υπηρεσίες συμβουλευτικής και υποστήριξης σε ανθρώπους σε κατάσταση επισφαλούς στέγασης ώστε να αποφύγουν την αστεγία.  

Άξονας Παρέμβασης 4: Κοινωνική Συνοχή και Ενεργή Συμμετοχή.

Το Στρατηγικό Σχέδιο ένταξης των Ρομά κατανοεί την κοινωνική συνοχή στην τοπική κοινωνία του Δήμου Λαρισαίων ως μία αμφίπλευρη και δυναμική διαδικασία διαρκούς αλληλεπίδρασης, αλληλογνωριμίας, κατανόησης, αποδοχής και σεβασμού.

Οι δράσεις κοινωνικής ένταξης των ρομά δεν εξασφαλίζεται μόνο μέσα από το βιοπορισμό τους, αλλά επιπλέον μέσω της συμβολής τους στη δημόσια ζωή, την  αλληλεπίδρασή τους με την τοπική  κοινωνία, την ανάπτυξη κοινών συμφερόντων, της πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής, της διαπολιτισμικότητας και της δημιουργίας κοινωνικών δικτύων, της αντιμετώπισης της εγκληματικότητας. Η ενίσχυση των συλλογικών εμπειριών και της κοινωνικής συμμετοχής, η διαμόρφωση κοινών αποδεκτά όρων συμβίωσης σε συνδυασμό με την επικοινωνία των διαφόρων φορέων με την κοινότητα των Ρομά, επηρεάζουν θετικά την αντίληψη της τοπικής κοινωνίας  και βοηθά στην εξάλειψη στερεοτύπων που εμποδίζουν την ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης. 

Ένα ακόμη εργαλείο που μπορεί και βοηθά στην κοινωνική συνοχή και την ενεργό συμμετοχή είναι το Κέντρο Κοινότητας Ρομά. Λειτουργεί ως τοπικό κέντρο αναφοράς για την ενημέρωση και διασύνδεση των Ρομά με τα κοινωνικά προγράμματα και υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης και ένταξης (εκπαιδευτικές δράσεις, συνεδρίες επαγγελματικής συμβουλευτικής, διαπολιτισμικές δράσεις κλπ. ) που υλοποιούνται στον Δήμο Λαρισαίων.

Στόχος 1: Ενθάρρυνση της συμμετοχής των Ρομά στα συλλογικά όργανα της πόλης μας (Δημοτικό Συμβούλιο, Τοπικά Συμβούλια, Δημοτικό Συμβούλιο Νεολαίας, Επιτροπή Διαβούλευσης, Επιτροπή της Πόλης που Μαθαίνει, Δ.Σ. φορέων κλπ)

Στόχος 2: Δημιουργία εκδηλώσεων αλληλεπίδρασης διαφορετικών κοινοτήτων – αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων 

Στόχος 3: Αντιμετώπιση της παραβατικότητας στην περιοχή της Ν. Σμύρνης με την αποφασιστική παρέμβαση της αστυνομίας. Διεκδίκηση για τη δημιουργία αστυνομικού τμήματος στην περιοχή. 

Στόχος 4: Ευαισθητοποίηση του κοινού και καταπολέμηση των αρνητικών στερεοτύπων.

Στόχος 5: Παροχή επαρκούς υποστήριξης σε θέματα  ψυχικής και σωματικής υγείας

Χρηματοδοτικοί Πόροι 

Ορισμένοι από τους στόχους  του Στρατηγικού Σχεδίου Ένταξης δε θα επιτευχθούν αν δεν εξευρεθούν οι πόροι για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων δράσεων. Μέσα στο σημερινό δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, η Αυτοδιοίκηση έχει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα των μειωμένων πόρων. Η απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αξιοποίησης σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων τα οποία προσφέρουν τα  Ευρωπαϊκά Προγράμματα,  ενεργοποίησης των διαδικασιών κοινωνικής διαβούλευσης,  αξιοποίησης δυνατοτήτων σύμπραξης, κλπ. θα έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των δράσεων και τη μη επίτευξη των αντιστοίχων στόχων.

Πηγές χρηματοδότησης για την υλοποίηση των δράσεων και των στόχων που προτείνονται στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχέδιου Ένταξης, ενδεικτικά́ μπορεί́ να αποτελέσουν τα παρακάτω:

- Tα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ταμείο Συνοχής

- Το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους

- Το πρόγραμμα για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία (EaSI)

- ΠΕΠ Θεσσαλίας - Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ρομά.

- Πρόγραμμα για ΟΤΑ Αντώνης Τρίτσης (Ενδεικτικές δράσεις: Η εκτέλεση δράσεων και πρωτοβουλιών κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης και ειδικότερα η στήριξη των δομών παροχής κοινωνικών υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης)

- Ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις και χορηγίες από Ιδρύματα και Προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Μεγάλων Επιχειρήσεων