Περπατώντας στο κέντρο της Λάρισας είναι εύκολο να καταλάβεις πόσο σημαντική είναι πια η αλλαγή. Πλησιάζοντας στο πεζοδρομημένο κομμάτι συναντάς μπάρες στις εισόδους του (σε 43 σημεία), οι οποίες ανοίγουν με κάμερα μόνο για τους μόνιμους κατοίκους, τα ταξί και την τροφοδοσία των καταστημάτων.

Σε τρεις οδούς του κέντρου (Βενιζέλου, Φιλελλήνων, Μεγάλου Αλεξάνδρου) επιτρέπεται αποκλειστικά η κίνηση λεωφορείων και ταξί σε μία λωρίδα, ενώ το υπόλοιπο τμήμα έχει αποδοθεί στους πεζούς. Φτάνοντας στο αρχαίο θέατρο, που χρειάστηκε 30 χρόνια για να αποκαλυφθεί, μαθαίνεις ότι ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο μπροστά του πρόκειται φέτος να κατεδαφιστεί, προκειμένου να δώσει «αέρα» στο πιο γνωστό αρχαίο μνημείο της πόλης.

Στους γύρω δρόμους βλέπεις συνεχώς ποδηλατόδρομους: είτε διπλής κατεύθυνσης (όπως στην οδό Ιουστινιανού, που περνάει μπροστά από τρία σχολικά συγκροτήματα) είτε μονής, σε αντίθετη φορά προς την κίνηση των οχημάτων.

Ακόμα και στα μάτια του «μη εκπαιδευμένου» επισκέπτη, ορισμένα πράγματα είναι προφανή: ότι οι αλλαγές αυτές δεν έγιναν σε μια μέρα, ούτε από έναν δήμαρχο και ότι ακολουθούν ένα συγκεκριμένο σχέδιο.

Οτι η κατεύθυνση όλων αυτών των παρεμβάσεων είναι να απομακρύνουν το Ι.Χ. από το κέντρο, διοχετεύοντας την κυκλοφορία σε συγκεκριμένες «συλλεκτήριες» οδούς (όπως οι οδοί Ηπείρου και Μανδηλαρά, που και αυτές αναπλάστηκαν τα τελευταία χρόνια) και από εκεί στους νέους δακτυλίους της πόλης. Οτι οι παρεμβάσεις αυτές έκαναν το κέντρο της Λάρισας πιο ευχάριστο και ανθρώπινο, χωρίς να πλήξουν την κατοικία ή την οικονομική δραστηριότητα.

Πίσω από αυτή την αλλαγή βρίσκονται πολλοί άνθρωποι, που υποστήριξαν τις πρώτες πεζοδρομήσεις και τις νέες κυκλοφοριακές μελέτες ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν η κατάσταση στο κέντρο της πόλης –όπου ακόμα και σήμερα έρχεται για αγορές και δουλειές όλη η Θεσσαλία– ήταν ανυπόφορη. Αλλά και ο σημερινός δήμαρχος (Απόστολος Καλογιάννης) και οι δημοτικοί σύμβουλοι όλων των παρατάξεων που υποστήριξαν σθεναρά από το 2015 την υλοποίηση του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ).

Σε μελετητικό επίπεδο, ένας άνθρωπος… παραμένει σταθερός. Ο συγκοινωνιολόγος Χρυσόστομος Ριζομυλιώτης, διευθύνων εταίρος της εταιρείας «Denco Συγκοινωνιακές Μελέτες». «Η Λάρισα είναι μια πόλη με στενούς δρόμους και μικρά πεζοδρόμια. Το πρώτο κύμα παρεμβάσεων, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, άλλαξε τη μορφή και την κατεύθυνση της πόλης», εξηγεί.

«Ακολούθησε μια σειρά έργων, ανάμεσα στα οποία και οι δύο βασικοί σταθμοί αυτοκινήτων του κέντρου, που ήρθαν να υποστηρίξουν τη λειτουργικότητα των πεζοδρομήσεων. Σταδιακά δημιουργήθηκε μια πεζοδρομημένη περιοχή κοντά στην κεντρική πλατεία, που έγινε σημείο συνάντησης και έδωσε νέα ζωντάνια στο κέντρο».

Η Λάρισα ανήκει στην τριάδα των θεσσαλικών πόλεων (μαζί με τα Τρίκαλα και την Καρδίτσα) που έχουν καταφέρει την τελευταία δεκαετία να αλλάξουν το πρόσωπό τους μέσα από σειρά συγκοινωνιακών και πολεοδομικών παρεμβάσεων.

«Η Λάρισα ήταν η πρώτη πόλη στην Ελλάδα που εκπόνησε και ολοκλήρωσε ΣΒΑΚ με σύγχρονες ευρωπαϊκές προδιαγραφές και η πρώτη που το εφαρμόζει τόσο συστηματικά, με ορίζοντα 15ετίας», λέει ο δήμαρχος της πόλης, Απόστολος Καλογιάννης. «Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο έχουμε περάσει πολλές ώρες συζητήσεων με τους ειδικούς, τα δημοτικά συμβούλια, τους φορείς της πόλης. Δεν είναι μια εύκολη διαδρομή, αλλά πλέον τα αποτελέσματά της είναι ορατά σε όλους».

«Το ΣΒΑΚ της Λάρισας ενοποίησε τους δύο πεζοδρομημένους πυρήνες και ξεκίνησε να υλοποιεί έργα στους βασικούς δρόμους της πόλης: αναδιαμορφώσεις της κυκλοφορίας, διαπλατύνσεις πεζοδρομίων, διαβάσεις και ράμπες, εσοχές για στάθμευση και αποτροπή της παράνομης στάθμευσης στις γωνίες», εξηγεί ο κ. Ριζομυλιώτης.

«Παράλληλα άρχισε να υλοποιεί ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων, που στην τελική του μορφή θα φθάσει τα 50 χλμ. Η βάση για τέτοιου είδους παρεμβάσεις είναι η σωστή κυκλοφοριακή οργάνωση – η Λάρισα ξεκίνησε να δημιουργεί δύο δακτυλίους, έναν εσωτερικό και έναν εξωτερικό, ώστε να αποτρέπεται η διάσχιση του κέντρου, καταφέρνοντας έτσι να σταματήσει τις διαμπερείς κινήσεις στο κέντρο».

Η αλλαγή του κυκλοφοριακού χάρτη της πόλης συνεχίζεται. Σύμφωνα με τον κ. Καλογιάννη, μέσα στο 2022 θα λειτουργήσει σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης στον κεντρικό τομέα της πόλης, το οποίο θα διασφαλίζει τις θέσεις των μονίμων κατοίκων. Επίσης, το 2022 θα λειτουργήσουν υπαίθριοι χώροι στάθμευσης, περιμετρικά του κεντρικού τομέα, προκειμένου να σταθμεύουν τα οχήματά τους οι εκτός Λάρισας επισκέπτες της πόλης. Παράλληλα προχωρούν νέα έργα στο κέντρο της πόλης.

Σύμφωνα με τον δήμο, μέχρι στιγμής το κόστος των έργων του σχεδίου βιώσιμης αστικής κινητικότητας, που έχουν υλοποιηθεί από το 2017 έως και σήμερα, ξεπερνάει τα 50 εκατ. ευρώ, με κύριες πηγές χρηματοδότησης το ΕΣΠΑ και το Πράσινο Ταμείο. «Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που γκρινιάζουν, όσοι θέλουν… καλά και σώνει να παρκάρουν το αμάξι τους μπροστά στην καφετέρια που θα πιουν τον καφέ τους», λέει ο κ. Καλογιάννης. «Αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει».

«Η περίπτωση της Λάρισας δείχνει πώς μπορεί να αποδώσει ένα σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας όταν υλοποιείται ευλαβικά. Χαρακτηριστική είναι η κατακόρυφη αύξηση του ποδηλάτου, που ήταν το κύριο μέσο μεταφοράς έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60 και τις αρχές του ’70 και “χάθηκε» για μερικές δεκαετίες λόγω της κυριαρχίας του Ι.Χ. Τώρα το ποδήλατο αναβιώνει – αρκεί κάποιος να κυκλοφορήσει βραδινές ώρες και να δει πόσοι νέοι και νέες το χρησιμοποιούν για την έξοδό τους», λέει ο κ. Ριζομυλιώτης.

«Μέσα από όλα αυτά τα έργα όχι μόνο δεν επλήγη το εμπόριο, αλλά αντίθετα αυξήθηκε η επισκεψιμότητα της πόλης. Η δε κατοικία προστατεύεται μέσω της αναβάθμισης του επιπέδου ζωής στο κέντρο. Πριν από μερικά χρόνια κανείς δεν φανταζόταν πόσο μεγάλη θα μπορούσε να είναι η αλλαγή».

Γιώργος Λιάλιος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)