Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή την ταχεία απομείωση των ταμειακών διαθεσίμων του κράτους και με δεδομένη την αδυναμία πρόσβασης στις αγορές, επανήλθαν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης προτάσεις για την παράλληλη κυκλοφορία νομίσματος ως λύση ανάγκης. Οι προτάσεις αυτές διατυπώνονται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου για αποφυγή συνέχισης της κρίσης με διαφορετική όμως τελική στόχευση.

Ορισμένοι υποστηρίζουν την εισαγωγή παράλληλου νομίσματος γιατί η εναλλακτική της εξόδου από το ευρώ εκλαμβάνεται ως καταστροφική. Οταν η Ελλάδα ξεπεράσει τα προβλήματά της θα επιστρέψει στην Ευρωζώνη ως πλήρες μέλος. Κατά μία άλλη εκδοχή, η εισαγωγή παράλληλου νομίσματος είναι η ασφαλέστερη ενδιάμεση επιλογή για τη σταδιακή έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη. Μια άμεση έξοδος πρέπει να αποφευχθεί γιατί θα δημιουργούσε τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες.

Στα θεωρητικά πλεονεκτήματα της πρότασης για παράλληλο νόμισμα συγκαταλέγεται η δυνατότητα του Δημοσίου να αποπληρώνει υποχρεώσεις του χωρίς η χώρα να υποχρεωθεί να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Επίσης εκτιμάται ότι μέσω της έκδοσής του θα ενισχυθεί η ζήτηση και θα ανακάμψει η οικονομία.

Εχουν διατυπωθεί δύο παραλλαγές της πρότασης. Σύμφωνα με την πρώτη, η Ελλάδα θα τυπώσει εθνικό νόμισμα, το οποίο θα κυκλοφορεί παράλληλα με το ευρώ με μια ισοτιμία που θα προσδιοριστεί από την κεντρική τράπεζα. Αυτό θα επιτρέψει να υποτιμηθεί μετά το νόμισμα και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων στις παγκόσμιες αγορές.

Στη δεύτερη παραλλαγή η χώρα θα εκδώσει τίτλους με τους οποίους θα δεσμεύεται να αποπληρώσει στους κατόχους τους το ονομαστικό ποσό σε ευρώ σε συγκεκριμένη προθεσμία. Εναλλακτικά, οι κάτοχοί τους θα μπορούν να πληρώσουν με αυτά μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις. Σε κάποιες παραλλαγές η αποδοχή των τίτλων αυτών είναι υποχρεωτική, σε άλλες όχι.

Η δεύτερη πρόταση ισοδυναμεί με παράλληλη θέσπιση νομίσματος, αφού στις συναλλαγές οι τίτλοι αυτοί δεν θα γίνονται αποδεκτοί στην αξία που θα αναγράφεται. Μόλις οι κάτοχοί τους πληρωθούν από το Δημόσιο με αυτούς τους τίτλους θα διαπιστώσουν ότι η πραγματική τους αξία δεν είναι για παράδειγμα τα 50 ευρώ που θα γράφει ο τίτλος, αλλά τα 20 ή τα 15 ευρώ με τα οποία θα τα αποδέχεται η αγορά στις συναλλαγές.

Ολες οι παραπάνω προτάσεις προτείνονται για να ξεπεράσει η Ελλάδα τα προβλήματά της με το ελάχιστο δυνατό κόστος, ή με κόστος που είναι χαμηλότερο από οποιαδήποτε άλλη επιλογή. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι οι προτάσεις αυτές θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από όσα υπόσχονται ότι θα λύσουν. Προϋποθέτουν και προεξοφλούν ότι δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα στη λειτουργία των τραπεζών -σε κάποιες παραλλαγές είναι αναγκαία η εισαγωγή περιορισμών στην ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και στην ανάληψη μετρητών από καταθέσεις- και ότι θα συμφωνήσουν η ΕΚΤ και οι υπόλοιποι ευρωπαϊκοί θεσμοί, πράγμα πρακτικά δύσκολο.

Από τη διεθνή εμπειρία χωρών με παράλληλη κυκλοφορία νομίσματος γνωρίζουμε ότι στο τέλος το εθνικό νόμισμα θα υποτιμηθεί τρομακτικά, και οι τιμές θα αυξάνονται συνεχώς δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα σε όσους θα πληρώνονται με το εθνικό νόμισμα. Οι παλιότεροι θυμούνται πόσο υποτιμημένη ήταν η δραχμή έναντι των χρυσών λιρών που ήταν περιζήτητες ειδικά την περίοδο κρίσεων. Επιπρόσθετα, όσοι θα πληρώνονται στο νέο νόμισμα και έχουν δανειακές υποχρεώσεις σε ευρώ θα τους είναι ακόμη δυσκολότερο να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Οι μόνοι ωφελημένοι θα είναι όσοι έχουν περιουσία στο εξωτερικό ή δραστηριοποιούνται στον τομέα των εξαγωγών, αφού θα έχουν έσοδα σε ευρώ. Το νόμισμα αυτό δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή εισαγόμενων προϊόντων. Επομένως, η χώρα θα πρέπει να διασφαλίζει επαρκή διαθέσιμα σε ευρώ για να πληρώνει τις ανάγκες της σε εισαγόμενα. Με το παράλληλο νόμισμα θα ενισχυθεί η παραοικονομία και θα μειωθούν ακόμη περισσότερο τα φορολογικά έσοδα.

Το βασικό μειονέκτημα όλων αυτών των προτάσεων είναι ότι παραγνωρίζουν το ουσιαστικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας που είναι η στρεβλή διάρθρωση της παραγωγικής βάσης που πρέπει να μετασχηματιστεί. Ο μετασχηματισμός αυτός θα ευνοηθεί σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και οικονομικής σταθερότητας όπως αυτό της Ευρωζώνης. Αντιθέτως στο ασταθές περιβάλλον που θα προκύψει από τη θέσπιση ενός παράλληλου νομίσματος θα ενταθούν ακόμη περισσότερο η στασιμότητα και η φτώχεια. Τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στην οικονομία από το παράλληλο νόμισμα θα είναι τέτοιας έκτασης που στο τέλος η μόνη επιλογή θα είναι η έξοδος της χώρας από την Ευρωζώνη, αλλά όχι μόνο.

Η χώρα θα έχει απομονωθεί οικονομικά και πολιτικά από την Ευρώπη και τα υποχρεωτικά μέτρα που θα κληθεί να λάβει για να υποστηρίξει το εγχείρημα του παράλληλου νομίσματος μπορεί να την οδηγήσουν τελικά και εκτός Ευρώπης.

*Το άρθρο του κ. Σαχινίδη γράφτηκε για την Καθημερινή της Κυριακής