Του Κώστα Γκούμα*

Τις ημέρες αυτές βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση για τις καταστροφές που προκάλεσαν οι πλημμύρες στο νότιο τμήμα της Θεσσαλίας.

Για άλλους φταίει το ύψος, της βροχής σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και η ένταση των φαινομένων. Άλλοι πάλι επισημαίνουν τις αναμφισβήτητες πολιτικές ευθύνες από την μη κατασκευή έργων συγκέντρωσης των υδάτων στην λεκάνη του Πηνειού (και των παραποτάμων του), περιμετρικά του κάμπου, ώστε να αποφευχθούν, ή έστω να περιοριστούν, οι καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών.

Παρατηρούμε όμως ότι, μέσα στον έντονο προβληματισμό που αναπτύχθηκε, παρεισφρύουν έντεχνα στα ΜΜΕ, επώνυμα ή ανώνυμα, κάποιες απόψεις με επίκεντρο …τον ποταμό άνω Αχελώο, οι οποίες φέρουν έντονα το αποτύπωμα εκείνων που, χρόνια τώρα, δογματικά πολεμάνε αυτά τα έργα και επιχαίρουν από την στασιμότητα στην οποία τα καθήλωσαν οι Κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη (σημ. έως το 2014 τα έργα αυτά βρίσκονταν σε «ομηρεία» λόγω αναμονής της τελευταίας απόφασης του ΣτΕ).

Ας διευκρινίσουμε κάποια θέματα σε σχέση με τους ισχυρισμούς αυτούς.

•    Ο Αχελώος δεν συνδέεται με τις πλημμύρες στον θεσσαλικό κάμπο. Τα νερά του «κυλάνε» μέσα από τα βουνά προς νότο και χύνονται στο Ιόνιο πέλαγος. Ακόμη και όταν ολοκληρωθεί ο ταμιευτήρας Συκιάς που θα συγκεντρώνει μέρος των υδάτων του Άνω Αχελώου, η μεταφορά τους, μέσω της σήραγγας προς Μουζάκι, θα γίνεται προγραμματισμένα και μόνο σε περιόδους αρδεύσεων.

Και φυσικά, σε καμιάπερίπτωση δεν θα αποτελούν κίνδυνο για την Θεσσαλία, εφόσον όταν έχουμε βροχές και πλημμύρες στην λεκάνη Πηνειού, δεν πρόκειται να ανοίγουν τα θυροφράγματα της Συκιάς !
Αυτά για να μην δημιουργούνται συνειδητά συγχύσεις από κάποιους που εκμεταλλεύονται  την  (δικαιολογημένη) άγνοια  στο μη ενημερωμένοκοινό.

•    Ορισμένες δημόσιες παρεμβάσεις αντιδιαστέλουν τα έργα Αχελώου με τα μεσαίου μεγέθους (δηλαδή με όγκο κάποιων δεκάδων εκατ. κυβικών μέτρων νερού) και κάποιαμικρότεραέργα ταμίευσης της λεκάνης Πηνειού, περιμετρικά του θεσσαλικού κάμπου, που θα τα ονομάσουμε «περιφερειακά»  (Σκοπιά Φαρσάλων, Πύλη, Νεοχώρι, Μουζάκι, Ελασσόνα, Πήλιο).

Λένε δηλαδή ότι όλο το βάρος των Κυβερνήσεων και των πολιτικών επικεντρώθηκε στην μεταφορά υδάτων από Αχελώο, παραμελώντας τα αναγκαία περιφερειακά έργα που θα συγκέντρωναν τα νερά της λεκάνης Πηνειού και θα έπαιζαν σημαντικό αντιπλημμυρικό  ρόλο, με αποτέλεσμα τώρα να μην έχουμε ούτε Αχελώο, ούτε περιφερειακά έργα.

Πρόκειται για «επιχείρημα» που, όπως θα αποδείξουμε, στερείται ειλικρίνειας και τεκμηρίωσης.

Πρώτα απ’ όλα, για να είμαστε ακριβείς, δεν λείπουν τελείως όλα τα περιφερειακά έργα.

Υπάρχει το έργο Σμοκόβου που κατασκευάσθηκε από δημόσιες επενδύσεις κατά τα έτη 1984-1996 (φράγμα και σήραγγα προσαγωγής) και κόστισε περίπου  70-80 εκατ. ευρώ (σημερινέςαξίες). Υπάρχει και ο νέος ταμιευτήρας Κάρλας που δημιουργήθηκε στη θέση της πρώην λίμνης Βοϊβηίδας, μετά το έτος 2000 έως το 2018 (εγκαίνια), χρηματοδοτούμενος από Ευρωπαϊκούς πόρους (ΕΣΠΑ) και που κόστισε λίγο πάνω από 200 εκατ. ευρώ.

Υπάρχουν και άλλα μικρότερα έργα (Αγιονέρι Ελασσόνας, Ληθαίος  Τρικάλων) που δεν ολοκληρώθηκαν (με προφανείς πολιτικές ευθύνες των αρμοδίων) και φυσικά πλήθος πεδινών, κυρίως, λιμνοδεξαμενών τοπικού χαρακτήρα.

Πράγματι όμως, τα έργα αυτά είναι απολύτως ανεπαρκήγια την κάλυψη των αναγκών και για το όραμα της πλήρους και ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων της λ. Πηνειού,καθώς και της αναγκαίας ασφάλειας (αντιπλημμυρική προστασία) της Θεσσαλίας. Χρόνια τώρα προτείνονται από τους φορείς νέοι  ταμιευτήρες, οι Κυβερνήσεις όμως κωφεύουν.

Η δεύτερη παρατήρηση στον «πονηρό» συσχετισμό περιφερειακών έργων και Αχελώου είναι ότι, ακόμα και εάν διέθετε η Θεσσαλία το σύνολο των περιφερειακών έργων που αναφέραμε, ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΜΕ ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ, τουλάχιστον στο βαθμό που όλοι οι Θεσσαλοί, φορείς και πολίτες, και όλα τα κόμματα αποδέχονται την βασική αρχή, δηλαδή διατήρηση της δυνατότητας άρδευσης 2,5 εκατ. στρεμμάτων, κάτι που αντικειμενικά (λόγω της υπερεκμετάλλευσης υδάτων από μη ανανεώσιμα υπόγεια νερά και από τα ποτάμια μας), οδηγεί στην καταστροφή των υδροφορέων και του περιβάλλοντος.

Αυτό ακριβώς το κρίσιμοέλλειμμα προορίζεται να καλύψουν τα νερά του Αχελώου, προσφέροντας την δυνατότητα υποκατάστασης μέρους των 33.000 γεωτρήσεων, κατακόρυφης μείωσης της άσκοπης ενεργειακής κατανάλωσης (700GWhετησίως, δηλαδή δύο ΥΗ έργα σαν εκείνο της Μεσοχώρας να παράγουν μόνο για τις γεωτρήσεις !!).

Εκτός όμως αυτών, με την μεταφορά νερού από τον Αχελώο θα μπορέσουμε επιτέλους να καλύψουμε σταδιακά τα αντιληφθέντα «χρωστούμενα», ώστε με τεχνητό εμπλουτισμό να επιστρέψουμε μέρος των υδάτων στους υπόγειους υδροφορείς, από τους οποίους, κόντρα στην οικολογική ισορροπία, αντλήθηκαν  καταχρηστικά και παράνομα για περίπου 30 χρόνια, με τον  όγκο τους να υπολογίζεται σε πάνω από 3 δις κυβ. μέτρα !!

Μια τρίτη παρατήρηση, απλής λογικής, είναι ότι τα έργα Αχελώου διακόπηκαν με απόφαση του ΣτΕ το 2009, παύοντας έκτοτενα απορροφούν δημόσιους πόρους.

Ερωτούμε λοιπόν τους «αγανακτισμένους»από τα έργαΑχελώου, τι έγινε μετά το 2009 από τις Κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου, Τσίπρα-Καμμένου και Μητσοτάκη  σχετικά με  τα περιφερειακά έργα;

Για να μην ψάχνουν στα αρχεία τους, τους απαντάμε : ΤΙΠΟΤΕ ΑΠΟΛΥΤΩΣ. Ούτε κάποιο νέο έργο ταμίευσης εντάχθηκε σε πρόγραμμα Δημοσίων επενδύσεων, ούτε στο ΕΣΠΑ, ούτε έγιναν νέες μελέτες, ούτε καν «ωρίμασαν» κάποια έργα ώστε να μπορούν σήμερα  να  δρομολογηθούν και να χρηματοδοτηθούνεύκολα (π.χταμείοανάκαμψης).

Δεν φταίνε λοιπόν τα έργα Αχελώου για την εγκατάλειψη της Θεσσαλίας στο έλεος των εντεινόμενων κλιματικών φαινομένων και της οικολογικής καταστροφής, ούτε για την έλλειψη άλλωνέργων για αντιμετώπιση φαινομένων (αναμενόμενα με βεβαιότητα στο μέλλον)  ξηρασίας και λειψυδρίας.

Συνεπώς ούτε πριν, ούτε μετά το 2009 «ευθύνονται» τα έργα Αχελώου για την μη δημιουργία αντιπλημμυρικών έργων στη Θεσσαλία και βεβαίως, χωρίς όλα αυτά τα έργα, παραμένει το υψηλό κόστος στη γεωργία (αντλήσεις) και η καθήλωση των αγροτικών εισοδημάτων. Παράλληλα η χώρα ταλαιπωρείται από την έλλειψη σύγχρονου συστήματος διαχείρισης υδάτων, ενώ ΟΛΕΣ οι Κυβερνήσεις αγνοούν τις προτάσεις δημιουργίας αυτόνομου, ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων με συμμετοχή των χρηστών.

Δυστυχώς,είναι μεγάλες οι ευθύνες των πολιτικών για όλα τα παραπάνω.Η Κυβέρνηση Τσίπρα απέτυχεαναμφισβήτητα στον τομέα των υδάτων, εφόσονούτε τα έργαέγιναν,ούτε η ασφάλεια μας βελτιώθηκε,ούτε η διαχείρισηυδάτωνεκσυγχρονίστηκε.

Για τους ίδιους λόγους και η Κυβέρνηση Μητσοτάκη (με τους φιλοκυβερνητικούς τοπικούςπαράγοντες που παρακολουθούν άπρακτοι) αναλαμβάνεισοβαρέςευθύνεςγια την παρατεινόμενη αδράνειά τηςκαι την χωρίς εξηγήσεις αθέτηση προεκλογικών και μετεκλογικών υποσχέσεων (τουλάχιστον όσο δεν έχει εκδηλωθεί, εδώ και 15 μήνες, πρόθεση να ενεργοποιηθούν αναλόγως).

Και ένα τελευταίο : Θα συμφωνήσουμεότι σίγουρα δεν έγιναν τα αναγκαία περιφερειακά έργα.

Θέτουμε όμως ένα ερώτημα σε εκείνους που επιμένουν να μην μεταφερθούνπρόσθεταύδατα από τον Αχελώο:  τα έργα που υπάρχουνεκεί,δηλαδή το ημιτελές φράγμα Συκιάς και η (σχεδόν) ολοκληρωμένη σήραγγα μεταφοράς των 18 χιλιομέτρων, τι προτείνετε να τα κάνουμε; Καθαίρεση (γκρέμισμα επί το λαϊκόν); Ολοκλήρωση και αξιοποίηση;

Ή μήπως επικροτείτε την ανεύθυνη επιλογή που με συνέπεια ακολούθησε επί πέντε χρόνια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να μείνουν τα έργα εκεί όπως έχουν, μπας και κάποιος «Ιανός» στα ορεινά τα «πάρει σβάρνα», με κίνδυνο να χαθούν οριστικάεκατοντάδες εκατ. ευρώ (ίσως και ανθρώπινεςζωές) ;
Την απάντηση στο κουΐζ αυτό εμείς τουλάχιστοντην γνωρίζουμε.

Πώς να ξεχάσουμε άλλωστε την «εποικοδομητική» στάση των παρατάξεων ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας (2016), κατά την συζήτηση για την αδειοδότηση του ΥΗ έργου Μεσοχώρας (πλήρως κατασκευα-σμένουκαι σε ετοιμότητα λειτουργίας), την οποίαοι εκπρόσωποι τους ανεύθυνα καταψήφισαν;

Πώς να ξεχάσουμε επίσης, ότι ακόμη και σήμερα, για το έργο της Μεσοχώρας, που η Κυβέρνηση Τσίπρα είχε ήδη αδειοδοτήσει από το 2017 (γιατί απλά δεν μπορούσε να εξηγήσει στον λαό τις καταστροφικές προκαταλήψεις της), υπάρχουν στελέχη της που «τρέχουν» σε κινητοποιήσεις με σύνθημα «να γκρεμιστεί το φράγμα, να ζήσει το χωριό»;

Φυσικά, για να μην είμαστε άδικοι, δεν έχουν όλοι στον ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις απόψεις. Γνωστές είναι οι δημόσια διατυπωμένες απόψεις Βουλευτών/στελεχών για ολοκλήρωση της Συκιάς, έστω ως ΥΗ έργο.

Είναι επίσηςγνωστό στους παροικούντες στη …Θεσσαλία ότι πολλοί αντιδρούν στις ανερμάτιστες επίσημες θέσεις του κόμματος για τα έργα Αχελώου.

Νομίζουμε ήλθε η ώρα να ξεκαθαρίσουν ανοικτά και στον λαό της Θεσσαλίας τις προθέσεις τους για Συκιά και σήραγγα, μπας και μπορέσουν επιτέλους να συστρατευθούν με την μεγάληπλειοψηφία των  Θεσσαλών στην επίλυση του υδατικού και οικολογικού προβλήματος.

* Γκούμας Κώστας, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ