Το μνημείο των τριών γυναικών που κρεμάστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές τον Ιούλιο του 1944 στα Κάτω Λεχώνια, θα αποκαλυφθεί κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που διοργανώνει το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, την Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017, στον Άγιο Γεώργιο Κάτω Λεχωνίων. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί μετά τη Θεία Λειτουργία, παρουσία συγγενών των θυμάτων από την Ολλανδία, ενώ θα παραστεί και ο πρέσβης της Ολλανδίας στην Ελλάδα. Είναι ανοικτή σε όλους, επισήμους και μη, αλλά και για τους παλιούς που θέλουν να ξαναθυμηθούν και τους νεότερους που επιθυμούν να μάθουν.
Η ιστορία μας είναι κάπως παλιά, αλλά η αλήθειά της συνεχίζει να προκαλεί, να συγκλονίζει κι ας πέρασαν 73 ολόκληρα χρόνια. Το έγκλημα έγινε στα Κάτω Λεχώνια την Παρασκευή 7 Ιουλίου 1944, όταν οι Γερμανοί κατακτητές με τους ντόπιους συνεργάτες τους κρέμασαν στα κλωνάρια μιας μουριάς, πλάι στο σιδηροδρομικό σταθμό, τις τρεις άτυχες γυναίκες: την Σοφίκα Τοπάλη, τη μητέρα Λουκία Τοπάλη και τη Φιλίτσα Καλαβρού, αφού πρώτα τις βασάνισαν στις φυλακές του Βόλου. Η κατηγορία ήταν ότι οι Τοπάλαινες έδιναν τρόφιμα στο 54 Σύνταγμα των ανταρτών Πηλίου, αλλά η πραγματική αλήθεια ήταν άλλη: Να αρπάξουν οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους τον χρυσό που έκρυβαν οι Τοπάλαινες στο αρχοντικό τους. Το αρχοντικό που λεηλατήθηκε συθέμελα.
Έκτοτε το τραγικό αυτό έγκλημα αποσιωπήθηκε, τόσο από τους υπεύθυνους της συμφοράς, όσο και από τους ανεύθυνους που φοβόντουσαν τους πρώτους. Οι Κατωλεχωνίτες «ξέχασαν» τις Τοπάλαινες που τους είχαν δώσει το κτήμα τους για να σπείρουν, να θερίσουν και να μην πεινάσουν στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής! Στη μνήμη τους είχαν μια θηλιά. Ακόμα και εκείνοι οι παλιοί που είχαν δει το έγκλημα δεν έλεγαν τίποτε σχετικό στους ανήξερους νεότερους… Ώσπου κάποιοι έκαναν το χρέος τους δημοσιεύοντας τη διαχρονική ντροπή.
Συμβαίνει η Δημοσιογραφία να μην είναι μόνο επάγγελμα. Να είναι και λειτούργημα, μια συνεχής έρευνα για των πραγμάτων την αλήθεια. Κι όταν η αξέχαστη δημοσιογράφος Νίτσα Κολιού στο βιβλίο της «Άγνωστες Πτυχές Κατοχής και Αντίστασης 1940 – 44» ανέφερε και την «άγνωστη πτυχή» των κρεμασμένων γυναικών στη μουριά της πλατείας των Κάτω Λεχωνίων, τότε άρχισαν να χαλαρώνουν και οι θηλιές της μνήμης των Κατωλεχωνιτών. Και τότε πήρε τη σκυτάλη ο δημοσιογράφος Γιάννης Μαντίδης (ένα από τα παιδιά που είδαν τότε το έγκλημα) και ερεύνησε λεπτομερέστερα το θέμα με συνεντεύξεις από όσους πρόλαβε εν ζωή, αλλά και με θύμησες δικές του που δημοσιεύονται στο βιβλίο του «Σοφίκα Τοπάλη – θηλιά στη μνήμη» που κυκλοφορεί και στην Αγγλική γλώσσα, αλλά και σε β΄ έκδοση προσφάτως.
Πριν κυκλοφορήσει η «Σοφίκα» έμαθαν τυχαίως οι συγγενείς της οικογένειας Τοπάλη για τη συγκεκριμένη έρευνα και ήρθαν από τη Βραζιλία όπου διαμένουν και συνάντησαν τον συνάδελφο – ερευνητή. Είναι οι εγγονές του αδελφού της Λουκίας Van Schelle (μητέρας της Σοφίκας) κυρία Hellegonda Maria – παιδίατρος και η αδελφή της Julie, βοτανολόγος, με τον πνευμονολόγο σύζυγό της Eduardo De Capitani. Ήταν καταφανώς συγκινημένοι. Μετά από χρόνια που έψαχναν και ρωτούσαν, έμαθαν τελικά και γνώρισαν τους τόπους που έζησαν και άδικα απαγχονίσθηκαν οι τραγικές γυναίκες συγγενείς τους. Τότε παρήγγειλαν και το μνημείο που θα τοποθετηθεί εκεί που θάφθηκαν οι κρεμασμένες (και οι τρεις μαζί…) αριστερά μπαίνοντας στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στα Κάτω Λεχώνια.