«Ασυμφωνίες» ανάμεσα στις κατευθύνσεις του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας της Λάρισας και των κατευθύνσεων του χωροταξικού-πολεοδομικού σχεδιασμού στο κέντρο της πόλης διαπιστώνει η διοίκηση του ΤΕΕ-Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αφορά στη δημιουργία, στο κέντρο, οδών ήπιας κυκλοφορίας -οι οποίες, όμως, αφορούν σε περιοχές αμιγούς κατοικίας- σε δρόμους και περιοχές όπου ασκούνται οι λειτουργίες διοικητικού, οικονομικού, πολιτιστικού και επικοινωνιακού Κέντρου, που είναι η Λάρισα.

Να σημειωθεί ότι οι επισημάνσεις αυτές γίνονται και στο πλαίσιο της μελέτης της Ομάδας Εργασίας του ΤΕΕ-Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας για την αξιολόγηση των ΣΒΑΚ.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η διοίκηση του ΤΕΕ-ΚΔΘ, «υπάρχει ασυμβατότητα του ΣΒΑΚ Λάρισας με τον υπερκείμενο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, με αποτέλεσμα να διαπιστώνονται παραφωνίες του υπερκείμενου σχεδιασμού με το ΣΒΑΚ και να δημιουργούνται προβλήματα στην πόλη και στους πολίτες.

Επιπλέον δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι χρήσεις γης που προβλέπονται σε αυτό και οι λειτουργίες της πόλης.

Τι ισχύει

Ο υπερκείμενος χωροταξικός σχεδιασμός σε επίπεδο πόλης είναι το ΓΠΣ. Σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας και Περιφέρειας είναι το ΠΠΧΣΑΑ Θεσσαλίας και σε επίπεδο χώρας το ΓΠΧΣΑΑ. 

Σύμφωνα με το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης  (ΓΠΧΣΑΑ, ΦΕΚ 128/Α/2008) και το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Θεσσαλίας (ΠΧΠ Θεσσαλίας, ΦΕΚ 269/ΑΑΠ/2018), η Λάρισα κατατάσσεται στο 1ο περιφερειακό επίπεδο και στους πρωτεύοντες εθνικούς πόλους.

Σύμφωνα με αυτό, οι λειτουργίες της Λάρισας προσδιορίζονται ως εξής:

●    Διοικητικό κέντρο: Έδρα Περιφέρειας και Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

●    Κόμβος επικοινωνιών.

●    Κέντρο υπηρεσιών προς την αγροτική παραγωγή.

●    Κέντρο εμπορίου και μεταποίησης με εξειδίκευση στα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα.

●    Κέντρο παροχής υπηρεσιών υγείας (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο).

●    Πολιτιστικό Κέντρο.

Από τα παραπάνω προκύπτουν οι εξυπηρετήσεις και λειτουργίες της πόλης που επηρεάζουν τις ανάγκες μετακίνησης σε αυτή και αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο κάθε σχεδίου βιώσιμης κινητικότητας.

Προβλήματα που ανακύπτουν

Τα προβλήματα που ανακύπτουν από αυτή την ασυμβατότητα, σύμφωνα με τη διοίκηση του ΤΕΕ-Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας, συνοψίζονται στα εξής:

1.    Σύμφωνα με το Τεύχος Τεχνικών Οδηγιών περί εφαρμογής του Ν. 4067/2012 του ΥΠΕΚΑ: ”....Οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας διαμορφώνονται κυρίως σε περιοχές με επικρατούσα χρήση την κατοικία”.

Οι οδοί ήπιας κυκλοφορίας αφορούν κυρίως στην οργάνωση περιοχών με επικρατούσα χρήση την κατοικία (αμιγής κατοικία). Η κεντρική περιοχή της Λάρισας έχει χρήσεις Γενικής Κατοικίας και Πολεοδομικού Κέντρου (ΓΠΣ Λάρισας, ΦΕΚ 523/ΑΑΠ/2009) και όχι αμιγούς κατοικίας. Το ΣΒΑΚ Λάρισας επομένως έρχεται σε αντίθεση με τα παραπάνω, αφού δημιουργεί δρόμους ήπιας κυκλοφορίας σε περιοχή όχι αμιγούς κατοικίας.

2.    Επιπλέον το ΣΒΑΚ προβλέπει ήπια κυκλοφορία σε οδούς με παραδοσιακή εμπορική δραστηριότητα επιπέδου χονδρεμπορίου και βιοτεχνικής δραστηριότητας (καταστήματα πώλησης επίπλων). Επίσης εντός της περιοχής παρέμβασης χωροθετούνται πολλές υπεραγορές (σε πλατείες, σε πεζοδρόμους, κλπ.). Το ΣΒΑΚ είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε αναγκαστική αλλαγή των χρήσεων γης ή σε αύξηση της συρρίκνωσης σε ορισμένες ήδη προβληματικές αλλά κεντρικές περιοχές.

3.    Η αναβίωση της γειτονιάς στο κέντρο της πόλης δείχνει ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη τα παραπάνω. Δεν αντιλαμβανόμαστε πώς θα γίνει αυτή η αναβίωση στο κέντρο χωρίς να προκληθούν αλλαγές χρήσεων γης. Πιθανώς μελλοντικά να οδηγήσει σε νέα προβλήματα λειτουργίας του κέντρου με την αναγκαστική μετακίνηση υφιστάμενων χρήσεων σε άλλες περιοχές (εκτός του κέντρου της πόλης).

4.    Επιπλέον και σε ό,τι αφορά στους "πεζόδρομους ήπιας κυκλοφορίας", μία ορολογία που δε στηρίζεται σε κανέναν επίσημο χαρακτηρισμό, αλλά προσπαθεί να συγκεράσει τη νέα “πραγματικότητα” στις οδούς Βενιζέλου, Φιλελλήνων, Μεγάλου Αλεξάνδρου:

Η Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι χαρακτηρισμένη από την πολεοδομική μελέτη ως πεζόδρομος, από την Κύπρου έως την Πατρόκλου. Έπειτα οδός.

Με το ΣΒΑΚ και οι τρεις οδοί έχουν κατασκευαστεί ως οδοί ήπιας κυκλοφορίας, ενώ ταυτόχρονα απαγορεύεται η διέλευση όλων των οχημάτων -πλην ταξί και αστικών λεωφορείων. Ωστόσο από τη νομοθεσία, στις οδούς ήπιας κυκλοφορίας επιτρέπεται η διέλευση όλων των οχημάτων με πολύ χαμηλές ταχύτητες, με την προτεραιότητα να δίνεται στους πεζούς.  Από την άλλη, οι τρεις οδοί έχουν διαμορφωθεί ως πεζόδρομοι, χωρίς σαφή υπερύψωση από το κατάστρωμα της οδού.

Οι πεζόδρομοι χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τους πεζούς και επιτρέπεται σε αυτούς, κατά περίπτωση, η πρόσβαση ιδιωτικών οχημάτων από και προς ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης και οχημάτων τροφοδοσίας και εκτάκτων αναγκών.

Η διαμόρφωσή τους ως πεζόδρομος (χωρίς σαφή υπερύψωση από το κατάστρωμα της οδού) και η ταυτόχρονη λειτουργία τους ως "οδός ήπιας κυκλοφορίας" με την αποκλειστική διέλευση λεωφορείων και ταξί, προκαλεί εύλογο προβληματισμό τόσο για την λειτουργία τους και αδειοδότησή τους,  όσο και για την ασφάλεια των πεζών.

5.    Σύμφωνα την παράγραφο 13, του άρθρου 22 του Ν.4599/2016, ο Δήμος Λαρισαίων, παρότι ξεκίνησε το ΣΒΑΚ πριν τον Νόμο, οφείλει να τηρήσει τα της παρ. 10 περί αναθεώρησης ανά 5 έτη.

Δεδομένου ότι το ΣΒΑΚ Λάρισας υλοποιεί έργα που θα κληθούν μεταγενέστερα να τα εγκρίνουν φορείς που επηρεάζονται, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν έχουν ληφθεί τα προαναφερόμενα 1, 2 και 4, μας προβληματίζει το πώς το Δημοτικό Συμβούλιο θα εγκρίνειμελέτες που απορρέουν από το ΣΒΑΚ.

Προτάσεις

Προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα ασυμβατότητας του ΣΒΑΚ Λάρισας με τον χωροταξικό-πολεοδομικό σχεδιασμό στις περιοχές παρέμβασης, η διοίκηση του ΤΕΕ-Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας προτείνει τα εξής:

-    Αναθεώρηση του ΣΒΑΚ Λάρισας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 10 του άρθρου 22 του Ν.4599/2016.

-    Να ληφθούν υπόψη οι στρατηγικές κατευθύνσεις του ΓΠΣ στο ΣΒΑΚ στην αναθεώρηση του.

-    Καταγραφή των χρήσεων γης για την διαπίστωση αν συμβαδίζουν ή όχι με το ΣΒΑΚ και αν όχι, να τροποποιηθεί το ΣΒΑΚ κατάλληλα.

-    Εγκατάλειψη της ιδέας της γειτονιάς στο κέντρο. Παράλληλα, προτείνεται η διασαφήνιση του τύπου και της λειτουργίας της οδού της Μεγάλου Αλεξάνδρου αλλά και των Βενιζέλου και Φιλελλήνων, βάσει των θεσμοθετημένων τύπων οδών, με δεδομένο πως τέτοιου τύπου “πεζόδρομοι ήπιας κυκλοφορίας” δεν υφίστανται.

-    Εναρμόνιση της πολεοδομικής μελέτης με το ΓΠΣ .

-    Επικαιροποίηση χρήσεων γης και των αναγκαίων τροποποιήσεων των ρυμοτομικών σχεδίων μέσω των ΤΠΣ.

-    Αναθεώρηση ΓΠΣ.