Όταν τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου ο ιταλός πρέσβης Γκράτσι επέδιδε στον Έλληνα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά το ιταμό τελεσίγραφο. με το οποίο ζητούσε να καταλάβει ο Ιταλικός στρατός κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, η απάντηση του Έλληνα κυβερνήτη δεν ήταν αυθόρμητη ή απροετοίμαστη. Ο Ιωάννης Μεταξάς, κορυφαίος επιτελικός στρατιωτικός, είχε ήδη αποφασίσει για

αντίσταση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ήδη από το 1936 και είχε προπαρασκευάσει το Έθνος για τον επικείμενο πόλεμο. 

Ο ένοπλος βραχίονας του Έθνους, ο Στρατός, τσάκισε τον εισβολέα και απελευθέρωσε τη μαρτυρική Βόρειο Ήπειρο. Όλος ο κόσμος από τους Άγγλους («οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες») μέχρι τους Σοβιετικούς («Πολεμήσατε εναντίον ισχυρότερου εχθρού και νικήσατε. Δεν ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά, είσαστε Έλληνες!») υποκλίθηκε στο ελληνικό μεγαλείο. 

Οι πολεμιστές του Σαράντα ήταν οι γιοι των πολεμιστών του Μικρασιατικού Μετώπου, κάποιοι μάλιστα πολέμησαν και στα δύο Μέτωπα. Η Μικρασιατική καταστροφή, άχθος ασήκωτο στη συλλογική ψυχή, ήταν μια ακόμα «εξήγηση» για το Θαύμα της Νίκης. Αποδείξαμε ότι είμαστε  ακόμα ζωντανοί, πλασμένοι από το δυνατό εκείνο μέταλλο που δημιουργεί θαύματα. Η «γενιά των πατέρων» λαβώθηκε από τον Εθνικό Διχασμό, η γενιά των γιων πολέμησε μέσα σε ατσάλινη εθνική ενότητα – και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το έχουμε υπ’ όψη !  

Ο Ελληνικός Κοινοτισμός «παρουσιάστηκε» αυτόματα, αυθόρμητα στις συνοικίες των πόλεων και στην ύπαιθρο. Η κοινοτική συνείδηση, το κοινοτικό ήθος. Όλοι συμμέτοχοι,  όλοι στρατευμένοι με τον τρόπο  τους, όλοι υπεύθυνοι για τη νίκη ή την ήττα, όλοι κύτταρα του ίδιου συλλογικού σώματος, ΟΛΟΙ ΠΑΡΟΝΤΕΣ! Από τη συλλογή εφοδίων για τους πολεμιστές μας μέχρι την καλλιέργεια των χωραφιών όσων επιστρατεύτηκαν, διότι «ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΣΠΙΘΑΜΗ ΓΗΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΑΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΟΣ». Οι Ηπειρώτισσες που αμίλητες, αγέρωχες, κουβαλούσαν στους ώμους τους τα πολεμοφόδια ήταν μια ακόμα έμπρακτη απόδειξη του κοινοτισμού, που ξενόφερτες ιδεολογίες προσπάθησαν να εξαλείψουν. Ο θεωρητικός του Ελληνικού Κοινοτισμού Κ.Καραβίδας χαρακτήρισε τον πόλεμο «ως τον πόλεμο του ελληνικού κοινοτισμού ενάντια στον ιταλικό φασισμό». 

Στα παγωμένα βουνά του πολέμου, νέες ασύλληπτες δυνάμεις ελευθερώθηκαν από τη φυλετική ψυχή. Κάθε «νομοτέλεια», κάθε εργαλειακός ορθολογισμός και μεμψίμοιρη λογική καταλύθηκαν από την μαχόμενη θέληση του Έλληνα Στρατιώτη. Τα θαύματα έγιναν καθημερινές ανθρώπινες πράξεις, το πέπλο του χρόνου σκίστηκε, «οι γενιές» συναντήθηκαν… Ο Οδυσσέας Ελύτης , πολεμιστής του Μετώπου, περιγράφει στο «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» («ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ»), απολύτως ρεαλιστικά πως «νεκροί» και «ζωντανοί» συμμετείχανε στην ίδια πορεία, σε μια Μεταφυσική πιο υπαρκτή από κάθε «ορθολογική απάντηση»...ο ποιητής μας γράφει πως «…σα να πηγαίναμε μπουλούκι ανάκατο, θαρρούσες απ’ όλες τις γενιές και τις χρονιές , άλλοι των τωρινών καιρών κι άλλοι πολλά παλιών,  που ‘ χαν λευκάνει απ’ τα περίσσια γένια. Καπεταναίοι αγέλαστοι με το κεφαλοπάνι, και παπάδες θερία, λοχίες του 97 ή του 12, μπαλτζήδες βλοσυροί πάνου απ’ τον ώμο σειώντας το πελέκι, απελάτες και σκουταροφόροι με το αίμα επάνω τους ακόμη Βουργάρων και Τουρκών. Όλοι μαζί, δίχως μιλιά, χρόνους αμέτρητους αγκομαχώντας πλάι – πλάι, διαβαίναμε τις ράχες, τα φαράγγια, δίχως να λογαριάζουμε άλλο τίποτα…» και ο Ν. Καζαντζάκης στους «Αδερφοφάδες» του πως «…Όλη η ορατή κι αόρατη Ελλάδα είχαν ανέβει αδερφωμένες στα ηπειρώτικα ετούτα κατσάβραχα, ψυχή και κορμί είχαν γίνει ένα, κι από θάμα σε θάμα, από βουνό σε βουνό, κυνηγούσαν τον πίβουλο ξενομπάτη και λευτέρωναν τ’ άγια χώματα». 

Η απόφαση για Αντίσταση μέχρις εσχάτων, η αίσθηση της Τιμής, του Χρέους («Χρωστάμε σ’ όσους πέρασαν, θα έρθουν, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί». Κωστής Παλαμάς),φέρανε τη Νίκη. Η συλλογική απόφαση για Νέες Θερμοπύλες, έφερε ένα νέο Μαραθώνα. Η Νίκη δεν ήταν δεδομένη, δεδομένη ήταν η απόφαση να σταθούμε με Τιμή  και τότε, μόνο τότε, τα αδύνατα γίνονται δυνατά γιατί «τα δυνατά από τα αδύνατα τα χωρίζει μια ψιλή – ψιλή γραμμή» όπως αναφέρει ο Ίων Δραγούμης. 

«Ευλογημένη η σπίθα αυτή που αψηφάει τις φρόνιμες συμβουλές της λογικής, κι όταν φτάσει το Γένος στα χείλια του Γκρεμού, βάζει φωτιά σε ολόκληρη τη ψυχή και φέρνει το θάμα. Στα θάματα χρωστάει η Ελλάδα την ψυχή της» (Ν.Καζαντζάκης). 

Να τιμήσουμε το Έπος με διακηρυγμένη την απόφαση να ανακαλύψουμε ξανά την Τιμή, την Ελληνική αξιοπρέπεια, το κοινοτικό ήθος, σε μια νέα εθνική ενότητα, ως Λαός Ελλήνων, όχι ως τυχαίο ανθρωπομάζωμα χωρίς συλλογική ιδιοπροσωπία και Ταυτότητα, χωρίς ιστορική αναφορά και συλλογικό Πεπρωμένο. Να υποσχεθούμε στους μεγάλους νεκρούς ότι θα κάνουμε το χρέος μας απέναντι στους αγέννητους.

Σ’ εκείνους που αγκαλιάστηκαν με τον Χάροντα στο χιόνι και τη λάσπη, σ’ εκείνους που άφησαν μέλη τους στο παγωμένο πεδίο της Τιμής. Στους ημίθεους του Έπους του Σαράντα, Δόξα, Τιμή και αιώνια Ευγνωμοσύνη !

Κώστας Βαϊούλης - καθηγητής

Επικεφαλής δημοτικής παράταξης «Λαρισαίων Κοινόν»