Να εγκριθεί πιλοτικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση του φαινομένου της ερημοποίησης για την περιοχή της Θεσσαλίας, προτείνει ο βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Βασίλης Κόκκαλης με επιστολή του προς την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή της βουλής για το Περιβάλλον.

Η πρόταση του Λαρισαίου πολιτικού υπενθυμίζεται πως έρχεται μετά από επίκαιρη ερώτηση που είχε καταθέσει στη βουλή για το θέμα, εκεί όπου ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σπήλιος Λιβανός, είχε κάνει αποδεκτό το αίτημα για επανεκκίνηση των διαδικασιών για την ανασυγκρότηση της επιτροπής για την καταπολέμηση του φαινομένου της ερημοποίησης.

Αναλυτικά η επιστολή του κ. Κόκκαλη: «Κα Πρόεδρε, η ερημοποίηση, δηλαδή η ακραία υποβάθμιση της γης που συμβαίνει σε ξηρές και ημίξηρες περιοχές, συνιστά μια αυξανόμενη απειλή στην ΕΕ. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο​1, σοβαρότερος  είναι ο κίνδυνος ερημοποίησης σε περιοχές της Μεσογείου μεταξύ των οποίων και της Νοτιοανατολικής Ελλάδας.

Στη χώρα μας το φαινόμενο αυτό εξελίσσεται σταθερά επί τρεις χιλιετίες και αφορά στην εξάντληση της παραγωγικότητας των εδαφών και των διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων λόγω, τόσο φυσικών, όσο και κυρίως ανθρωπογενών αιτιών.

Στη χώρα μας σήμερα εκτιμάται ότι περισσότερο από το 1/3 των ελληνικών γαιών βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο λόγω της ερημοποίησης ή έχει ήδη
ερημοποιηθεί, περί το 50% βρίσκονται σε μέσο κίνδυνο ερημοποίησης και μόνο το 15% περίπου είναι υπό χαμηλό κίνδυνο ερημοποίησης.  

Η σημασία του φαινομένου της ερημοποίησης είναι τόσο μεγάλη διεθνώς, που ο ΟΗΕ από το 1994 ψήφισε τη Σύμβαση για την καταπολέμηση της ερημοποίησης​2 , στην οποία η Ελλάδα αποφάσισε να συμμετέχει κυρώνοντας τη σύμβαση του ΟΗΕ με το Ν.2468/1997.

Για την εφαρμογή των όσων προβλέπει η σύμβαση αυτή και με βάση τον ανωτέρω νόμο συστάθηκε Εθνική Επιτροπή για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (ΕΕΚΕ), η οποία κατάρτισε μετά από ενδελεχή μελέτη του φαινομένου της ερημοποίησης στην Ελλάδα, το Ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (ΕΕΣΔΚΕ) που κυρώθηκε με την ΚΥΑ 99605/3719-ΦΕΚ 974/27-7-2001 και το οποίο περιγράφει με σαφήνεια το μέτρα που πρέπει να ληφθούν στη Χώρα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της ερημοποίησης.

Στο σχέδιο αυτό προτείνονται εκτός των απαραίτητων μέτρων και κατάλληλα πιλοτικά προγράμματα αντιμετώπισης της ερημοποίησης σε διάφορες περιοχές της Χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλίας. 

Δυστυχώς με την πάροδο του χρόνου οι προτάσεις της ΕΕΚΕ καθώς και το ΕΕΣΔΚΕ ατόνισαν καταλήγοντας στην κατάργηση της Επιτροπής και την αγνόηση του Σχεδίου Δράσης.  

Την περίοδο αυτή ο ΟΗΕ έχει δρομολογήσει τις διαδικασίες αναθεώρησης της Σύμβασης  για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD) και δυστυχώς η Χώρα μας είναι απούσα από τη σχετικές διαδικασίες.

Σε πρόσφατη επίκαιρη ερώτησή μας στον ΥΠΑΑΤ, ο Υπουργός δεσμεύθηκε για την τακτοποίηση των οικονομικών υποχρεώσεων της Χώρας μας έναντι του ΟΗΕ στα πλαίσια της Σύμβασης και την επανασύσταση της ΕΕΚΕ, η οποία θα επικαιροποιήσει το ΕΕΣΔΚΕ και τα αρμόδια υπουργεία ΥΠΑΑΤ και ΥΠΕΝ θα προχωρήσουν στην υλοποίησή του, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της Συμφωνίας των Παρισίων για μηδενική υποβάθμιση της γης έως το 2030.

Η Θεσσαλία και ιδιαίτερα η ανατολική πλευρά της, δοκιμάζεται σοβαρά από το φαινόμενο της ερημοποίησης. Αυτό δυστυχώς επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από τις καταστρεπτικές πλημμύρες του περασμένου φθινοπώρου που προκάλεσαν τεράστια προβλήματα διάβρωσης των εδαφών, επιτείνοντας το φαινόμενο της ερημοποίησης με ιδιαίτερα επώδυνες επιπτώσεις στο εισόδημα και τις περιουσίες των παραγωγών της περιοχών που επλήγησαν, όπως για παράδειγμα η περιοχή των Φαρσάλων.

Με δεδομένο ότι, όπως προαναφέρθηκε, ο ΥΠΑΑΤ δεσμεύθηκε στην επανασύσταση της ΕΕΚΕ και της εφαρμογής επικαροποιημένου του ΕΕΣΔΚΕ υλοποιώντας πιλοτικές εφαρμογές και το γεγονός ότι τέτοια θέματα είναι εθνικής σημασίας και υπερβαίνουν τα όρια μιας πολιτικής παράταξης προτείνω τα ακόλουθα:

Να ορίσετε συνεδρίαση της Υποεπιτροπής Υδατικών Πόρων της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος, στην οποία προεδρεύετε, με μοναδικό θέμα την ερημοποίηση και των επιπτώσεών της στη Χώρα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία.  

Τη λήψη απόφασης πρότασης υλοποίησης του πρώτου πιλοτικού προγράμματος Δράσεων Καταπολέμησης της Ερημοποίησης που προβλέπεται στο ΕΕΣΔΚΕ στην Ανατολική Θεσσαλία και ιδιαίτερα στις πληγείσες από τις πλημύρες περιοχές της Καρδίτσας, των Φαρσάλων και του Αλμυρού.   

Με δεδομένο ότι για το φαινόμενο της ερημοποίησης επισπεύδον υπουργείο είναι το ΥΠΑΑΤ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ, προτείνω να καλέσετε στην εν λόγω συνεδρίαση τον Υπουργό ΑΑΤ, τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, αρμόδιου για την υλοποίηση των δράσεων αυτών στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Για την επιστημονική παρουσίαση και ανάλυση των θεμάτων προτείνουμε να καλέσετε:

Τον ομότιμο καθηγητή του Γ.Π.Α. καθηγητή κ. Νικόλαο Γιάσογλου, πρ. Πρόεδρο της πρώτης ΕΕΚΕ, ο οποίος συντόνισε την κατάρτιση του ΕΕΣΔΚΕ (e-mail: njyass@hol.gr)

Τον Δρ. Χρίστο Τσαντήλα, Γεωπόνο - Εδαφολόγο, Τακτικό Ερευνητή, πρ. Διευθυντή του Ινστιτούτου Χαρτογράφησης των Εδαφών του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας-ΕΘΙΑΓΕ (σήμερα ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) και πρ. μέλος της ΕΕΚΕ (e-mail: christotsadilas@gmail.com).»

1 Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. 2018. Καταπολέμηση της ερημοποίησης στην ΕΕ: διογκούμενη
απειλή που χρήζει περαιτέρω δράσης. Ειδική Έκθεση αρ. 33.
2 United Nations Convention to Combat Desertification-UNCCD in those countries experiencing serious
drought and/or desertification, particularly in Africa. 1994.