Δεν είναι εύκολο να πας σε ένα νησί στα Δωδεκάνησα. Το οδικό ταξίδι μέχρι τον Πειραιά κι από κει, ένα πολύωρο ταξίδι με το καράβι μέχρι τον προορισμό σου, στοιχίζουν πολύ σε χρόνο, χρήματα και κούραση. Όταν όμως οργανώνει το ΠΟΚΕΛ μια τέτοια εκδρομή, με τόσο αξιόλογο πρόγραμμα, οργάνωση -και προσεγγίσιμο κοστολόγιο για μισθωτούς- τότε είναι ευκαιρία να βρεθείς στα μακρινά Δωδεκάνησα. Και πήγαμε στη Λέρο. Με ένα γεμάτο και άρτια συντονισμένο πρόγραμμα, με την καθοριστική συμβολή και την άοκνη προσπάθεια του προέδρου του ΠΟΚΕΛ, Αργύρη Γιουρούκη, νιώσαμε ότι πραγματικά «άξιζε τον κόπο».

Ο συνδυασμός περιήγησης, κολύμβησης, γλεντιού, αλλά και διαδραστικών πολιτισμικών επαφών, με τη συμβολή του τοπικού Συλλόγου «Άρτεμις», ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας για την ποιότητα της πολυήμερης εκδρομής. Δεν χορταίναμε να βλέπουμε και να μαθαίνουμε, μπροστά στον πλούτο του τοπίου και της ιστορίας του νησιού. Έτσι κι αλλιώς, όλα τα μέρη της χώρας μας είναι όμορφα και ιδιαίτερα τα νησιά μας, μικρά και μεγάλα. Όμως η Λέρος είναι κάτι «αλλιώτικο», που αν δεν την επισκεφτείς δε μπορείς να το κατανοήσεις. Γιατί, η ιστορική συγκυρία φρόντισε να φορτίσει αυτό το μικρό σχετικά νησί -περίπου 2,5 φορές η επιφάνεια της πόλης της Λάρισας- με ένα συνδυασμό γεγονότων, που εκπλήσσουν και συνάμα εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες της.

Μέσα σε 100 περίπου χρόνια, από το 1912 που κατακτήθηκε από τους Ιταλούς, έγιναν πολλά και διαφορετικά πράγματα στο νησί. Με κέντρο αναφοράς τον κλειστό κόλπο με το ονόματα Λακκί και Porto Lago -μεγάλη έκταση, περιμετρική λοφώδης προστασία από καιρικά φαινόμενα, αρκετό βάθος για ελλιμενισμό μεγάλων πλοίων, ελεγχόμενη είσοδος 400 μέτρων- η Λέρος έγινε ο τόπος για την εγκατάσταση τεράστιου ιταλικού ναύσταθμου υδροπλάνων και ίδρυσης της νέας πρωτοποριακής πόλης του Λακκίου, ιδρύθηκαν τεχνικές σχολές με εγκατάσταση χιλιάδων μαθητών από παιδιά που δέχτηκαν τα πλήγματα της δεκαετίας 1940-50, έγινε μετεγκατάσταση των ψυχικά άρρωστων από ολόκληρη τη χώρα, με τις γνωστές απαράδεκτες συνθήκες παραμονής των, που συγκλόνισαν την υφήλιο, όταν δημοσιοποιήθηκαν οι συνθήκες διαβίωσής των, έγινε τόπος εξορίας για πολιτικούς κρατούμενους του εμφυλίου πολέμου, έλαβε χώρα η μεγάλη «μάχη της Λέρου» μεταξύ Άγγλων και Γερμανών, όταν άλλαξε στρατόπεδο η Ιταλία το 1943, με τεράστιες καταστροφές στο νησί.

Εξελίξεις, που πλέκουν ένα δαιδαλώδες σκηνικό, όπου αναμιγνύονται γεγονότα που αντανακλούν τις παγκόσμιες, αλλά και τις εσωτερικές συνθήκες της χώρας μας. Από την προετοιμασία των Ιταλών να επιχειρήσουν αποικιοκρατικά σε Αβησσυνία και Λιβύη, μέχρι τις πολιτικές «αποκάθαρσης» της χώρας από τους ψυχικά άρρωστους, αλλά και τους πολιτικούς αντιπάλους του μεταπολεμικού καθεστώτος. Όλα αυτά, ζυμώθηκαν με το χώμα και τη συνείδηση των κατοίκων της Λέρου. Όλο το νησί είναι διεσπαρμένο με παλιές υποδομές και μουσειακές εγκαταστάσεις, που αποτυπώνουν την ιστορία και τα πάθη του.

Όμως πάνω από όλα, ενεργοποίησε μια πλειάδα ανθρώπων της Λέρου, που μέσα από τον πολιτισμό και τις τέχνες, επιχειρούν να μπολιάσουν την παράδοση και την κουλτούρα του νησιού με τα ιστορικά γεγονότα της τελευταίας εκατονταετίας. Ανάμεσα σ’ αυτές τις προσπάθειες αναδεικνύεται η δραστηριότητα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Άρτεμις», που με πρόεδρο τον χαρισματικό και ακούραστο Αντώνη Νταλλαρή, κινητοποιεί τον κόσμο της Λέρου και προωθεί συνεχώς τις πολιτισμικές δράσεις και ανταλλαγές με το εσωτερικό της χώρας, αλλά και διάφορες χώρες του εξωτερικού.

Ένα ποικιλόμορφο νησί με δαιδαλώδη τοπογραφία και πάμπολλες υπήνεμες παραλίες, με κάστρα και ανεμόμυλους, με πανέμορφα ξωκλήσια και ιστορικές «Παναγίες» (Καβουράδαινα, Κουριά κ.α.), με συνεχείς επαφές με τα γύρω νησιά, Πάτμος, Αρκιούς, Λειψούς, Κάλυμνος, Μικρασιατικά παράλια, με την ιστορική Μίλητο, γεμάτο λιμανάκια και ταβερνάκια, αποτελεί σημαντική επιλογή για αναψυχή και ξεκούραση. Με τόση ιστορία και ανάλογη φυσιογραφία, ακόμα ισορροπεί ανάμεσα στην τοπική κοινωνία και τον τουρισμό. Μακάρι έτσι να πορευτεί και στο μέλλον. Οι εντυπώσεις που αποκομίσαμε, σε συνδυασμό με την υπέροχη παρέα εξαιρετικών συνταξιδιωτών, μετέτρεψαν το ταξίδι σε μια εξαιρετική εμπειρία και ανάμνηση. Ευχαριστούμε για την αμέριστη προσφορά τους, τον Αργύρη Γιουρούκη και τον Αντώνη Νταλλαρή.

Κώστας Δεληγιάννης