Δέκα ολόκληρα χρόνια συμπληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2024 από την υπογραφή της σύμβασης σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης για την αναβάθμιση των συστημάτων ασφαλείας του ελληνικού σιδηροδρόμου.

Η αμαρτωλή σύμβαση 717 ήρθε ξανά στην επικαιρότητα σήμερα κατά την παρουσίαση του πορίσματος για τα Τέμπη, με τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης του ατυχήματος, να υποστηρίζουν με κατηγορηματικό τρόπο πως εάν η εργολαβία είχε ολοκληρωθεί στην ώρα της δεν θα είχε συμβεί η μεγάλη τραγωδία με θύματα 57 επιβάτες.

«Η προσωπική μου γνώμη είναι όσοι καθυστέρησαν την 717 και μιλώ για την ανώτερη ηγεσία, έχουν συμβάλει αποφασιστικά στο να χάσουν τη ζωή τους αυτά τα παιδιά» δήλωσε ο Πρόεδρος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ Χρήστος Παπαδημητρίου, διευκρινίζοντας ότι σκοπός της έρευνας που έγινε από την Επιτροπή δεν ήταν διερεύνηση της 717.

Ωστόσο, το πόρισμα που επισημαίνει τα σημαντικά κενά σε προσωπικό και διαδικασίες ελέγχου στα τρένα κάνει αναφορά στην επίμαχη σύμβαση, σημειώνοντας ότι η καθυστέρηση στην εφαρμογή της που αφορούσε την ανάπτυξη κρίσιμων συστημάτων ασφαλείας, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην τραγωδία.

Σήμερα με βάση τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που παρουσίασε χθες ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας, για την ολοκλήρωση της σύμβασης υπολείπεται ένα 20% του έργου καθώς η εργολαβία της σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης παραδόθηκε το Σεπτέμβριο του 2023 αλλά λόγω Daniel καταστράφηκε το κομμάτι στην Θεσσαλία.

Εξαιτίας των καταστροφών που προκάλεσε η θεομηνία, το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης είναι εγκαταστημένο και λειτουργικό σε 387 χλμ., του κεντρικού σιδηροδρομικού άξονα Αθήνας –Θεσσαλονίκης ήτοι στο 80%, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τα έργα αποκατάστασης που θα διαρκέσουν 22 μήνες.

Με σημείο εκκίνησης το 2014

Ιδιαίτερη αξία έχει η ιστορική αναδρομή στο διαγωνισμό για τα συστήματα ασφαλείας του σιδηροδρόμου, όπου οι διαχρονικές καθυστερήσεις, οι αστοχίες και οι ολιγωρίες οδήγησαν στην τραγωδία των Τεμπών.

Η εγκατάσταση του συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS, ξεκίνησε πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες με αποσπασματικό τρόπο. Αρχικά εγκαταστάθηκε σε κάποιους συρμούς, αλλά όχι στις γραμμές. Επί της ουσίας δηλαδή το σύστημα ασφαλείας δεν ήταν λειτουργικό και είχε την εξής πρωτοτυπία! Παραλήφθηκε από την ΕΡΓΟΣΕ και εν συνεχεία από την ΓΑΙΑΟΣΕ, εις γνώση της προβληματικής του κατάστασης αφού η εγκατάστασή του σε συρμούς το είχε σχεδόν απαξιώσει λόγω βλαβών και φθορών.

Έτσι γεννήθηκε η ανάγκη για την σύμβαση σηματοδότησης 717, η οποία δημοπρατήθηκε το 2014 με σκοπό να ανατάξει 52 υφιστάμενα συστήματα σηματοδότησης στα τμήματα της γραμμής ΣΚΑ-Τιθορέα, Δομοκός –Λάρισα-Πλατύ Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας.

Τα συστήματα σηματοδότησης στα τμήματα αυτά είχαν αρχικά εγκατασταθεί μέσα από 15 διαφορετικές συμβάσεις του ΟΣΕ συνολικού προϋπολογισμού 250 εκατομμυρίων ευρώ και υπογράφτηκαν από τον Οργανισμό μεταξύ 1995 έως και 2001.

Αν και ο συμβατικός χρόνος υλοποίησης του έργου ήταν δύο χρόνια, μέχρι το 2017 είχε υλοποιηθεί μόλις το 32%. Παρότι η ΕΡΓΟΣΕ ξεκίνησε διαδικασία υπογραφής συμπληρωματικής σύμβασης, εντούτοις δεν υπεγράφη ποτέ και τρεις μήνες αργότερα ξεκίνησε ο έλεγχος της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), ο οποίος πάγωσε την εργολαβία.

Το νήμα του σημαντικού έργου ξανάπιασε το 2019 η νέα πολιτική ηγεσία και η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, εναρμονίζοντας το πνεύμα της συμπληρωματικής σύμβασης με τις ενστάσεις της ΕΔΕΛ ώστε να είναι σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Παράλληλα ζητήθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο ειδική πραγματογνωμοσύνη ώστε τα συστήματα σηματοδότησης και το ETCS να είναι απολύτως συμβατά και να αποφευχθούν τυχόν αστοχίες που θα εξέθεταν τη χώρα.

Με τον τρόπο αυτό η συμπληρωματική σύμβαση εστάλη στο Ελεγκτικό Συνέδριο και υπεγράφη τον Μάιο του 2021. Σήμερα όπως αναφέρθηκε υπολείπεται το 20% του έργου για να ολοκληρωθεί ενώ παραμένουν σημαντικές εκκρεμότητες στα υπόλοιπα συστήματα επικοινωνιών.

«Το σύστημα ραδιοκάλυψης GSMR και το ETCS είναι μια πονεμένη ιστορία στην Ελλάδα. Η διάσπαση που έγινε στον ΟΣΕ, με την ΕΡΓΟΣΕ, την ΓΑΙΟΣΕ και την πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ είχε σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσει και να περιπλέξει τα πράγματα για τα δύο αυτά συστήματα. Έχουν περάσει σχεδόν 15 με 20 χρόνια και 4 έως 5 κυβερνήσεις και δεν τα έχουμε», αναφέρουν στελέχη του ΟΣΕ. Και για τα δύο συστήματα λένε οι ίδιες πηγές υπάρχει εγκατάσταση στην υποδομή και μάλιστα για το GSMR υπάρχει αδειοδότηση από το 2022 και γίνονται και οι σχετικές συντηρήσεις.

Το τελευταίο διάστημα έχουν κινηθεί οι διαδικασίες για την υπογραφή μιας νέας σύμβασης 2,5 εκατομμυρίων με την ΝΟΚΙΑ και διάρκειας πέντε ετών, με σκοπό την πλήρη συντήρηση και αναβάθμιση του GSMR για όλη την Ελλάδα. Αυτό που δεν έχει γίνει είναι να μπει εξοπλισμός στα τρένα και αυτό οφείλεται στο ότι έσπασε η αρχική σύμβαση. Εκκρεμούν όπως αναφέρουν οι πληροφορίες κυρίως ζητήματα πιστοποιήσεων ενώ στο ΕΤCS δεν υπάρχει μέχρι σήμερα και καμία σύμβαση συντήρησης.

Για το GSMR έγινε μια προσπάθεια ώστε με τον υφιστάμενο εξοπλισμό να επιταχυνθεί το πρόγραμμα μέχρι τα τέλη του 2024 και να λειτουργήσει σαν πρωτεύον σύστημα επικοινωνίας εκεί που είναι εγκατεστημένο. Φάνηκε ωστόσο ότι το χρονοδιάγραμμα δεν ήταν εφικτό να επιτευχθεί. Εκτιμάται ότι το επόμενο διάστημα θα έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικασίες ώστε να τεθεί σε πιλοτική λειτουργία.

Mαριάννα Τζάννε (protothema.gr)