Στο κυβερνητικό… συρτάρι βρίσκεται προς το παρόν το σχέδιο περί επέκτασης της υποχρεωτικότητας, καθώς το σχετικό μέτρο έχει εξαντληθεί στους υγειονομικούς. Την ίδια ώρα, σε πολλές χώρες εφαρμόζονται ή δρομολογούνται εκστρατείες εφαρμογής υποχρεωτικού εμβολιασμού ενόσω η πανδημία επιμένει.

Ο κ. Αχιλλέας Γραβάνης, Λαρισαίος καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, υπερασπίζεται σε συνέντευξή του στο «Βήμα» την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, υπογραμμίζοντας σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τη χώρα μας πως χρειάζεται τόλμη και αποφασιστικότητα ώστε να εκπεμφθεί ένα ισχυρό μήνυμα προς την κοινωνία.

- Θα αποτελούσε λύση ο υποχρεωτικός εμβολιασμός;

«Πολλές χώρες εφαρμόζουν ήδη ή επεξεργάζονται την εφαρμογή διαφόρων δράσεων έμμεσου η άμεσου υποχρεωτικού εμβολιασμού προκειμένου να πετύχουν την ανοσία στην κοινότητα που απαιτεί το ασφαλές και διατηρήσιμο άνοιγμα της κοινωνίας και της οικονομίας τους».

- Οπως; Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα;

«Η Δυτική Αυστραλία δήλωσε στις 5 Οκτωβρίου ότι θα απαιτήσει από όλους τους εργαζομένους που εργάζονται στην εξόρυξη, στην εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου να έχουν την πρώτη τους δόση μέχρι την 1η Δεκεμβρίου και να έχουν εμβολιαστεί πλήρως έως την 1η Ιανουαρίου.

Πολιτεία του Καναδά οδηγεί μη εμβολιασμένους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους σε άδεια άνευ αποδοχών και απαιτεί εμβολιασμό για επιβάτες αεροπλάνων, τρένων και πλοίων. Οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι θα πρέπει να δηλώσουν το καθεστώς πλήρους εμβολιασμού τους έως τις 29 Οκτωβρίου. Οι εργαζόμενοι και οι επιβάτες ηλικίας 12 ετών και άνω σε τρένα, αεροπλάνα και θαλάσσιες μεταφορές που λειτουργούν σε εσωτερικό χώρο πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν εμβολιαστεί έως τις 30 Οκτωβρίου.

Οι Αρχές στην Κόστα Ρίκα δήλωσαν στις 28 Σεπτεμβρίου ότι όλοι οι κρατικοί εργαζόμενοι θα πρέπει να εμβολιαστούν, όντας από τις πρώτες χώρες στη Λατινική Αμερική που επέβαλε εντολή εμβολιασμού.

Στα Φίτζι οι μη εμβολιασμένοι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονται να φύγουν σε άδεια. Οσοι μείνουν ανεμβολίαστοι μέχρι τον Νοέμβριο θα απολυθούν. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι σε ιδιωτικές εταιρείες θα αντιμετωπίσουν πρόστιμα μη εμβολιασμού και οι εταιρείες έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν να διακόψουν τη λειτουργία τους λόγω υπαλλήλων τους που αρνούνται να εμβολιαστούν.

Στην Ιταλία είναι υποχρεωτικό για όλους τους εργαζομένους είτε να επιδείξουν πιστοποιητικό εμβολιασμού, αρνητικό τεστ ή πρόσφατη ανάρρωση από τη λοίμωξη. Οι νέοι κανόνες τέθηκαν σε ισχύ στις 15 Οκτωβρίου. Οποιος εργαζόμενος δεν προσκομίσει έγκυρο πιστοποιητικό υγείας θα τεθεί σε αναστολή χωρίς αμοιβή, αλλά δεν απολύεται. Ατομα που αγνοούν το διάταγμα και πηγαίνουν στη δουλειά τους, θα αντιμετωπίσουν πρόστιμο από 600 έως 1.500 ευρώ.

Στις ΗΠΑ αποφασίστηκε να εμβολιαστούν όλοι οι ομοσπονδιακοί εργαζόμενοι και οι συνεργαζόμενοι (sub – Contractors), και για τους ιδιώτες εργοδότες με 100 ή περισσότερους εργαζομένους να απαιτούν από το προσωπικό να εμβολιαστεί έως τις 8 Δεκεμβρίου ή να κάνουν εβδομαδιαία τεστ για τον κορωνοϊό. Αυτή η πολιτική εμβολιασμού καλύπτει 100 εκατομμύρια πολίτες, περίπου τα δύο τρίτα του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, η Πολιτεία της Καλιφόρνιας, μετά τους εκπαιδευτικούς, θα εμβολιάσει υποχρεωτικά όλους τους μαθητές της 7-12 ετών, μόλις δοθεί από τον FDA άδεια χρήσης των εμβολίων mRNA σε παιδιά αυτών των ηλικιών (αναμένεται μέσα στις επόμενες βδομάδες)». 

- Ποιο μοντέλο θα ήταν αποτελεσματικότερο εάν εφαρμοζόταν στην Ελλάδα;

«Οι παραπάνω χώρες προσφέρουν πολλές ιδέες εφαρμογής άμεσης η έμμεσης υποχρεωτικότητας εμβολιασμού στη χώρα μας, όπου η διαδικασία εμβολιασμού βρίσκεται σε στασιμότητα, παρά την εξαιρετική οργάνωση του μηχανισμού πραγμάτωσης του. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά: ένα ουσιαστικό, να αυξήσει δηλαδή μέσω επιβολής τον αριθμό των εμβολιασμένων σε συγκεκριμένες ομάδες αυξημένου κινδύνου διασποράς ή κεντρικής σημασίας για τη λειτουργία του κράτους και της οικονομίας και ένα δεύτερο σημειολογικό, να σηματοδοτήσει την αναγκαιότητα του εμβολιασμού στον γενικό πληθυσμό ως προτεραιότητα συμμετοχής στις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες».

- Κατά τη γνώμη σας πώς θα έπρεπε να ήταν ο χάρτης της υποχρεωτικότητας;

«Η εφαρμογή υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού ξεκινά εύλογα από τους υγειονομικούς όλων των κλάδων που εμπεριέχει την πρώτη σηματοδότηση στην κοινωνία της αναγκαιότητας του εμβολιασμού για την προστασία της δημόσιας υγείας. Συνεχίζεται με τους δημόσιους υπαλλήλους (ιδιαίτερα αυτούς σε άμεση – ανελαστική επαφή με τους πολίτες), τα σώματα ασφαλείας και τον στρατό (εμβολιάζονται υποχρεωτικά ήδη όλοι οι νεοσύλλεκτοι για άλλα λοιμώδη νοσήματα). Ιδιαίτερα αυτούς του Ναυτικού στα πλοία, ή τους πιλότους και τις υποστηρικτικές τους ειδικότητες. Οσοι εκ των ανωτέρω δεν εμβολιάζονται θα πρέπει να πάνε στα μετόπισθεν με απώλεια ή μείωση μισθού. Σε δεύτερο χρόνο ακολουθούν οι υπόλοιποι εκ των σωμάτων ασφαλείας και άμυνας, ως δημόσιοι υπάλληλοι. Πιθανότατα οι «στρατευμένοι παντός είδους» θα προσχωρήσουν στον υποχρεωτικό εμβολιασμό στην πλειοψηφία τους διότι έχουν περισσότερο από άλλους πολίτες την πειθαρχία στην καθημερινότητά τους».

- Ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί εξαίρεση;

«Στον ιδιωτικό τομέα προτεραιότητα οφείλουν να έχουν οι οδηγοί μαζικών μέσων μεταφοράς (ταξί, λεωφορεία, αεροπλάνα). Και βέβαια αυτοί της εστίασης (μάγειροι, σερβιτόροι) καθώς και της φιλοξενίας (ήδη οφείλουν να έχουν πιστοποιητικό ότι δεν πάσχουν από λοιμώδη νοσήματα όπως η ηπατίτιδα). Ζητούμε από τους πολίτες πιστοποιητικό εμβολιασμού για την είσοδό τους στους εσωτερικούς χώρους εστίασης που θα σερβίρονται όμως από μη εμβολιασμένους; Οσοι αρνούνται δεν θα πρέπει να εργάζονται μέχρι να εμβολιαστούν. Ας διερευνηθεί νομικά η δυνατότητα οι επιχειρηματίες να έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τους υπαλλήλους τους να εμβολιαστούν, δίχως νομικές συνέπειες. Να έχουν δηλαδή το δικαίωμα να προστατεύουν τους εαυτούς τους, τις οικογένειές τους, τους άλλους εργαζομένους τους και τους πελάτες τους ζητώντας από τους υπαλλήλους τους να εμβολιαστούν άλλως να αποχωρήσουν».

- Μέχρι στιγμής η επέκταση της υποχρεωτικότητας δεν βρίσκεται σε προτεραιότητα παρά την αρνητική εξέλιξη της πανδημίας. Μήπως η Ελλάδα δεν είναι έτοιμη για «σκληρές», οριζόντιες αποφάσεις;

«Προφανώς και δεν είναι εύκολη η εφαρμογή στη χώρα μας προωθημένων πολιτικών εμβολιασμού όπως οι ανωτέρω. Ιδιαίτερα που οι πολίτες της έχουν διαπαιδαγωγηθεί να έχουν μόνο δικαιώματα και όχι υποχρεώσεις προς το κοινωνικό σύνολο. Ιδιαίτερα σε μια χώρα που ο δικαιωματισμός και η απείθεια στους δημοκρατικά ψηφιζόμενους νόμους είναι ευρύτατα αποδεκτές συμπεριφορές και μάλιστα από κοινοβουλευτικά πολιτικά κόμματα».

- Η υπομονή όμως των εμβολιασμένων μοιάζει να εξαντλείται.

«Η πλειοψηφία της κοινωνίας συμφωνεί, τις απαιτεί. Ιδιαίτερα οι πολίτες που έχουν κάνει το καθήκον τους εμβολιαζόμενοι. Η αντίδραση των συντεχνιών, των αναχρονισμών, των τυχοδιωκτών καθόλου αμελητέα δεν είναι, οφείλει όμως η Πολιτεία να σταθεί απέναντι, με υπευθυνότητα προς το κοινωνικό σύνολο, με σοφία εφαρμογής, με αποφασιστικότητα. Οι δύσκολοι καιροί που ζούμε συνηγορούν για αλλαγές πολιτικής νοοτροπίας, κοινωνικών συμπεριφορών και η Πολιτεία έχει καθήκον να τις δρομολογήσει».

Mάρθα Καϊτανίδη (Το Βήμα)